Từ ghép là gì?
Theo sách giáo khoa Tiếng Việt, từ ghép là những từ được tạo thành từ hơn hai tiếng, có tác dụng bổ nghĩa và làm thay đổi ngữ nghĩa phong phú hơn. Tuy nhiên, định nghĩa này có thể khó hiểu với các em học sinh. Vì vậy, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vài khái niệm đơn giản và ví dụ cụ thể về từ ghép.
Khái niệm về từ ghép
Từ ghép cũng như từ láy, là một dạng từ phức. Trong tiếng Việt, từ ghép được tạo thành bằng cách ghép những từ hoặc những tiếng lại với nhau, mang ý nghĩa. Ví dụ như “Bông hoa”, “Bố mẹ”, “Quần áo”…
Phân tích ví dụ cụ thể từ ghép
Hãy xem xét ví dụ cụ thể sau: Từ “Quần áo” là từ ghép được tạo thành bởi 2 tiếng có nghĩa: Quần và Áo.
- “Quần” là loại trang phục mặc từ eo đến mắt cá chân hoặc che đến đầu gối, cao hoặc thấp hơn đầu gối tùy loại, che phủ từng chân riêng biệt.
- “Áo” là trang phục mặc từ cổ trở xuống, chủ yếu che lưng, ngực và bụng.
Hai từ “Quần” và “Áo” tạo thành từ ghép có nghĩa chung là trang phục được mặc trên cơ thể con người.
Làm thế nào để nhận biết từ ghép?
Có nhiều cách để nhận biết từ ghép trong các bài tập. Bạn có thể kiểm tra bằng cách xem từ điển, tìm từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đặt câu hỏi… Dưới đây là một số đặc điểm nhận biết từ ghép:
- Nếu các tiếng trong từ có quan hệ về cả nghĩa và âm, đấy chính là từ ghép.
- Trong một từ có 2 tiếng, nếu 1 tiếng có nghĩa và 1 tiếng mờ nghĩa, và cả hai không có quan hệ âm, từ đó vẫn là từ ghép.
- Từ có hình thức giống chữ láy, trong đó có 1 từ gốc hán nhưng các tiếng đầu có nghĩa, đây cũng là từ ghép. Ví dụ như: tử tế, hảo hán, hoan hỉ…
Các loại từ ghép
Có 4 loại từ ghép thường được sử dụng: từ ghép đẳng lập, từ ghép chính phụ, từ ghép tổng hợp và từ ghép phân loại.
1. Từ ghép chính phụ
Từ ghép chính phụ là những từ ghép được ghép từ 1 tiếng chính và một tiếng phụ bổ trợ cho nó. Tiếng chính thể hiện ý chính của từ, và tiếng phụ có vai trò phân loại, sắc thái hóa cho tiếng chính. Từ ghép chính phụ có ngữ nghĩa khá hạn chế.
Ví dụ: Tàu hỏa, hoa hồng, hàng không, hiền hòa…
2. Từ ghép đẳng lập
Từ ghép đẳng lập được ghép từ 2 tiếng có quan hệ bình đẳng về mặt ngữ nghĩa. Đặc trưng của loại từ ghép này là các tiếng đều có nghĩa, tuy nhiên không phải lúc nào các tiếng cũng rõ tiếng cả. Loại từ ghép này gặp trong hai trường hợp:
- Các tiếng trong từ đều rõ nghĩa. Ví dụ: Ăn ở, bố mẹ, quần áo…
- Một tiếng rõ nghĩa, một không rõ nghĩa. Ví dụ: “Chợ búa” có nghĩa là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của con người.
3. Từ ghép tổng hợp
Từ ghép tổng hợp là loại từ ghép mang ý nghĩa tổng quát hơn từ cấu thành nó. Ví dụ như: Trang phục, phương tiện, võ thuật, môn học…
4. Từ ghép phân loại
Từ ghép phân loại giúp phân biệt, phân loại các loại, kiểu dáng của một sự vật, hiện tượng. Ví dụ như: Nước ép cam, Nước ép ổi, nước ép dâu…
Tác dụng của từ ghép
Từ ghép có vai trò quan trọng trong câu. Nó giúp người viết, người nói biểu đạt suy nghĩ và ý kiến một cách rõ ràng, giúp câu văn trở nên mạch lạc, logic về hình thức và nội dung.
Một số bài tập luyện tập từ ghép
Để bạn làm quen và nắm vững kiến thức về từ ghép, chúng tôi có một số bài tập luyện tập từ ghép dưới đây:
Bài 1:
Đâu là từ ghép trong những từ sau: sừng sững, chung quanh, lủng củng, hung dữ, mộc mạc, nhũn nhặn, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí.
Đáp án: chung quanh, hung dữ, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí.
Bài 2:
Cho từ đơn “mùa”, hãy kết hợp “mùa” với những từ đơn khác để tạo nên các từ ghép phân loại.
Đáp án: Mùa xuân, mùa hạ, mùa thu, mùa đông.
Bài 3:
Từ “học hành” có phải là từ ghép không? Vì sao?
Đáp án: “Học hành” là từ ghép vì nó được ghép lại bởi 2 tiếng có nghĩa. Nghĩa chung của 2 tiếng ghép lại rộng hơn, khái quát hơn nghĩa riêng của học và hành, nên đây là từ ghép đẳng lập.
Bài 4:
Ghép 9 từ ghép thích hợp từ 5 tiếng sau: thích, quý, yêu, thương, mến.
Đáp án: thương yêu, yêu thương, mến yêu, thương mến, yêu quý, quý mến, yêu thích, quý thương, mến thích.
Hy vọng những kiến thức chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm từ ghép và làm thể nào để nhận biết từ ghép. Hãy truy cập LADEC thường xuyên để học thêm nhiều kiến thức bổ ích hỗ trợ trong quá trình học tập của bạn!