Thời tiết và khí hậu là hai khái niệm quen thuộc trong cuộc sống của chúng ta. Nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu đúng về ý nghĩa của hai khái niệm này chưa? Thời tiết và khí hậu có những quy luật riêng và sự khác biệt như thế nào?
Thời tiết là gì?
Thời tiết được định nghĩa là tập hợp các trạng thái của các yếu tố khí tượng trong khí quyển tại một thời điểm và trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là những thay đổi có thể nhận thấy được và cảm nhận được hàng ngày, chẳng hạn như mưa nắng, nóng lạnh, ẩm khô.
Thời tiết có thể thay đổi từ nơi này sang nơi khác. Dù cùng một thời điểm, thời tiết ở một số nơi có thể khác nhau. Điều này là do sự chênh lệch áp suất không khí giữa các địa điểm khác nhau, do góc chiếu của ánh sáng mặt trời lên trái đất, và tương phản về nhiệt độ gây ra dòng chảy không khí mạnh.
Các hiện tượng thời tiết chủ yếu xảy ra trong tầng đối lưu.
Khí hậu là gì?
Khí hậu được định nghĩa bao gồm các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa, áp suất khí quyển và các hiện tượng khí tượng khác, diễn ra trong một khoảng thời gian dài và tại một vùng miền cụ thể.
Khí hậu là mô tả về thời tiết thông thường của một nơi, có thể thay đổi theo từng mùa. Ví dụ, cùng một địa điểm có thể có khí hậu nóng ẩm vào mùa hè và khô hanh vào mùa đông. Các vùng khác nhau có thể có khí hậu giống hoặc khác nhau.
Khí hậu của một khu vực phụ thuộc vào vị trí địa lý, địa hình, độ cao, độ ổn định của băng tuyết và các dòng nước gần đó. Khí hậu được phân thành các kiểu khác nhau dựa trên các thông số nhiệt độ và lượng mưa chính xác.
Hiện nay, có 5 vòng đai khí hậu tương ứng với 5 đới khí hậu, bao gồm 1 đới khí hậu nóng, 2 đới khí hậu ôn đới và 2 đới khí hậu lạnh.
Sự tương đồng và khác biệt giữa thời tiết và khí hậu
Có những điểm tương đồng và khác biệt giữa thời tiết và khí hậu, như đã được trình bày ở phần trên.
Tương đồng:
- Cả hai diễn ra trong một vùng nhất định.
- Cả hai có các yếu tố chung như không khí, nhiệt độ, áp suất, lượng mưa,… được sử dụng để phân loại thời tiết và khí hậu.
Khác biệt:
- Thời tiết là sự thay đổi hàng ngày trong một địa phương trong khoảng thời gian ngắn, còn khí hậu là sự lặp lại của tình hình thời tiết trong một thời gian dài (nhiều năm).
- Thời tiết thay đổi nhanh chóng và không theo quy luật cố định, trong khi khí hậu có tính quy luật.
- Thời tiết phản ánh các hiện tượng khí tượng xảy ra trong một thời gian ngắn và vị trí xác định, trong khi khí hậu là đặc điểm chung của một khu vực trong thời gian dài.
- Thời tiết luôn thay đổi, trong khi khí hậu chỉ thay đổi nhẹ theo mùa.
Như vậy, thời tiết thường được cập nhật từng ngày, thậm chí từng giờ, trong khi khí hậu có tính chất ổn định và đại diện cho từng khu vực cụ thể. Có thể nói, khí hậu bao gồm cả thời tiết. Sự khác biệt về địa lý là nguyên nhân của sự khác biệt giữa khí hậu và thời tiết tại các nơi khác nhau.
Ví dụ, ở Việt Nam, miền Bắc và miền Nam có sự khác biệt trong mùa định rõ: xuân, hạ, thu và đông ở miền Bắc, trong khi miền Nam chỉ có hai mùa là mùa mưa và mùa nắng. Khí hậu miền Nam nóng quanh năm do sự gần gũi với đường xích đạo và ảnh hưởng của gió mùa đông bắc suy yếu dần.
Tuy nhiên, hiện nay, việc dự báo thời tiết và khí hậu của các vùng đã và đang trở nên khó khăn hơn do biến đổi khí hậu toàn cầu. Các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng phổ biến và gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con người và môi trường sống trên thế giới.
Nguồn: LADEC