Nhận biết tên thánh
Tên thánh (hay còn được gọi là tên rửa tội) là tên mà mỗi người chọn khi nhận lễ rửa tội trong một số giáo hội Kitô giáo. Thủ tục này có nguồn gốc từ Pháp và Đức trong thời Trung Cổ[1]. Hiện nay, tại các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhiều người vẫn coi tên thánh của mình là tên phổ thông để xưng hô, và tên họ là để phân biệt gia đình. Ví dụ, Giáo hoàng Biển Đức XVI có tên thực tế là Joseph Ratzinger, trong đó tên Joseph biểu thị tên thánh của ông là Thánh Giuse (Joseph trong tiếng Đức).
Ở các quốc gia không có truyền thống Kitô giáo, ví dụ như Việt Nam, tên thánh thường đứng trước tên phổ thông, nhưng người ta chỉ sử dụng tên thánh trong các nghi lễ tôn giáo hoặc khi muốn xưng hô mang tính kính trọng với chức vụ (theo tập tục). Ví dụ, Tổng giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh thường được gọi là “Đức tổng giám mục Giuse” hoặc “Đức Tổng Giuse” trong bối cảnh tôn kính.
Nguồn gốc
Theo truyền thống Do Thái, trẻ sơ sinh sẽ được đặt tên trong nghi lễ thánh hiến tại đền thờ (và cắt bì đối với trẻ sơ sinh nam) vào ngày thứ tám sau khi sinh (Lc 01:59). Giáo hội Kitô giáo kế thừa hoặc dựa trên thủ tục này để đặt tên mới cho người nhận lễ rửa tội, bởi vì sau khi rửa tội, họ trở thành người mới và cần có một tên mới.
Vào năm 325, Hội nghị Nicaea quyết định cấm tín hữu sử dụng tên các thần thánh không liên quan đến Kitô giáo để đặt tên cho mình. Vào năm 1563, Hội nghị Vatican II yêu cầu tín hữu Công giáo phải chọn tên thánh khi đặt tên. Hội nghị này cũng lưu ý cho các linh mục khi cử hành lễ rửa tội, nếu có trường hợp ai đó đặt tên không phù hợp với tinh thần Kitô giáo, linh mục sẽ tự động thêm một tên thánh khác như tên thứ hai và ghi vào sổ rửa tội của giáo xứ.
Từ năm 1983, Giáo hội Công giáo đã không còn quy định người Công giáo phải lấy tên thánh, mà chỉ yêu cầu tên riêng (tên phổ thông) phải phù hợp với ý nghĩa Kitô giáo. Điều 855 của Bộ Luật Giáo hội 1983 cụ thể quy định: “Cha mẹ, người đỡ đầu và cha sở phải chú ý để không đặt tên không phù hợp với ý nghĩa Kitô giáo”. Tuy nhiên, thủ tục đặt tên thánh vẫn được duy trì ở các nơi có truyền thống rửa tội. Cha mẹ hoặc người nhận lễ rửa tội (nếu là người trưởng thành) sẽ chọn tên thánh dựa trên tên các vị thánh nổi tiếng của giáo hội, với tên thánh nam cho nam và tên thánh nữ cho nữ. Việc chọn tên thánh theo một vị thánh cụ thể được xem là sẽ nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ của vị thánh đó trong cuộc sống, và họ sẽ kỷ niệm lễ thánh giáo sư (hoặc lễ kính thánh bổn mạng) vào ngày lễ kính của vị thánh đó. Nhìn chung, với những tín hữu, lễ kỷ niệm thánh giáo sư khá quan trọng như sinh nhật.
Trong từ điển Công giáo, việc đặt tên thánh có nguồn gốc từ quan niệm về sự thay đổi của con người. Sau khi nhận lễ rửa tội từ một người tội lỗi, họ biến đổi thành một người mới. Do đó, việc nhận tên thánh là một dấu chỉ sự biến đổi tâm linh. Một ví dụ cụ thể là Tông đồ Paul của Kitô giáo, sống vào thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên. Trước khi cải đạo, ông có tên là Saul, nhưng sau khi cải đạo thành Kitô giáo, ông đã đổi tên thành Paul, được gọi là Thánh Phaolô trong giáo hội Việt Nam.
Ý nghĩa của tên thánh
Việc chọn tên của một vị thánh mang ý nghĩa rất quan trọng. Đó là để người đó noi theo những phẩm chất đức tin của vị thánh và tôn vinh vị thánh làm bổn mạng, vị bảo hộ, luôn luôn bảo vệ và giúp đỡ họ trong những lúc khó khăn. Tên đó sẽ đi cùng con người suốt cuộc đời, từ khi nhận lễ rửa tội cho đến khi qua đời.
Tên thánh trong người Công giáo phương Tây
Trong tiếng Anh, có ba thuật ngữ để chỉ tên riêng:
- Tên rửa tội (baptismal name)
- Tên Kitô Giáo (Christian name)
- Tên đầu tiên hoặc được đặt tên (first or given name).
- Cả ba thuật ngữ này chỉ cùng một ý nghĩa, tức là tên chính hoặc tên riêng của một người.
Tên chính của người phương Tây được đặt trong lễ rửa tội được gọi là tên rửa tội. Và tên chính của người phương Tây được gọi là tên Kitô giáo vì các quốc gia phương Tây có ảnh hưởng từ văn minh Kitô giáo và tuân theo khuyến cáo của Giáo hội, họ đã chọn tên các vị thánh để đặt tên cho cá nhân. Vì vậy, thuật ngữ “tên thánh” mới được sử dụng.
Tên thánh Việt hóa
Tên thánh cũng được Việt hóa ở người Việt, đặc biệt là danh hiệu của các Giáo hoàng của Tòa Thánh.
Bảng so sánh tên thánh và tên Việt hóa:
| Tên La Tinh | Phiên bản tiếng Bồ | Tên Việt hóa |
|---|---|---|
| Alexandros | Alexandre | A Lịch Sơn |
| Antonius | Antonio | Antôn |
| Benedictus | Bento | Bênêđito |
| Clemens | Clemente | Lê Minh |
| Constantinus | Constantino | Công Tăng |
| Dominicus | Dominicano | Đaminh |
| Elena | Elena | Elena |
| Ignatius | Ignacio | Inhaxiô |
| Martinus | Martino | Máctin |
| Paulus | Paolo | Phaolô |
| Thaddeus | Thanh Diêu | |
| Urbanus | Urbano | Ước Bang |