Sáng tạo là gì?
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường nghe đến khá nhiều khái niệm về sáng tạo, từ con người sáng tạo, công ty sáng tạo, hay làm việc sáng tạo… Nhưng thực sự, sáng tạo có nghĩa là gì?
Trước khi tiếp tục đọc phần dưới đây, hãy tự trả lời câu hỏi này.
Dưới đây là một số câu trả lời mà chúng ta có thể tìm thấy khi tìm kiếm trên Google:
- Là dám nghĩ khác và dám làm khác.
- Là một ý tưởng mới, phù hợp với thời đại và không gian sinh ra nó, và ý tưởng đó mang lại giá trị.
- Là một điều gì đó mới mẻ, táo bạo và khác thường.
- Là nhìn một vấn đề, một câu hỏi… theo những cách khác với thông thường, nhìn mọi thứ từ các góc độ, tầm nhìn khác nhau, không bị hạn chế bởi thói quen, phong tục, tiêu chuẩn…
- Là sự sắp xếp mọi thứ đã có sẵn theo một trật tự mới.
- Là làm cái gì đó khác đi và hẳn nhiên phải hay và có ích.
- Là say mê nghiên cứu, tìm tòi để tạo ra những giá trị mới về vật chất, tinh thần hoặc tìm ra cái mới, cách giải quyết mới mà không bị gò bó phụ thuộc vào những cái đã có.
- Là những gì thực tế cần, giúp ích cho sự tiến bộ của loài người, được mọi người đón nhận.
- Là nghĩ ra ý tưởng hoặc sản phẩm mới hay cải biên chúng.
- Là một khái niệm trừu tượng, nghĩa là cái mới mẻ mà chính bạn tự khám phá.
- Là trong quá trình làm việc luôn suy nghĩ, tìm tòi và học hỏi để tìm ra cái mới, cách giải quyết tốt nhất để đạt được hiệu quả tốt nhất.
- Là quá trình hoạt động của con người tạo ra những giá trị vật chất, tinh thần mới về chất, sản phẩm này phải đáp ứng được hai yêu cầu: có tính mới và có giá trị so với sản phẩm cũ.
Tuy nhiên, tất cả các định nghĩa trên chỉ đúng một phần và chưa đủ. Định nghĩa sau đây (trong Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới – Phan Dũng) sẽ tổng quát và định nghĩa sáng tạo một cách đầy đủ nhất.
Sáng tạo là hoạt động tạo ra bất cứ cái gì có đồng thời tính mới và tính ích lợi (trong phạm vi áp dụng cụ thể)
Ở bất cứ lĩnh vực nào của thế giới vật chất và tinh thần, bất cứ cái gì có thể được sáng tạo. Tính mới của nó liên quan đến việc khác biệt so với các đối tượng cùng loại đã ra đời trước đó trong khoảng thời gian nhất định. Tính ích lợi của nó có thể bao gồm việc tăng năng suất, tăng hiệu quả, tiết kiệm, giảm giá thành, thuận tiện khi sử dụng, thân thiện với môi trường và mang lại lợi ích cho cá nhân, gia đình, cộng đồng và nhân loại. Phạm vi áp dụng của sáng tạo chỉ có hiệu lực trong không gian, thời gian, hoàn cảnh, điều kiện cụ thể và nếu vượt ra khỏi phạm vi này, sáng tạo có thể trở thành hại.
Vậy, để biết bất cứ cái gì có sáng tạo hay không, chúng ta phải so sánh nó với cái đã có trước đó. Nếu có sự thay đổi, điều đó có nghĩa là nó mới hơn so với cái cũ và đồng thời mang lại tính ích lợi cho cá nhân, cộng đồng hoặc nhân loại trong phạm vi áp dụng cụ thể thì bất cứ cái gì đó đã là sáng tạo.
Chúng ta xét một vài ví dụ đơn giản
Để hiểu rõ hơn về sáng tạo là gì, hãy xem qua một số ví dụ sau:
-
Một sinh viên nhận kết quả kém trong học kỳ 1, vì thế, để cải thiện, cậu ta đã thay đổi cách học và đạt kết quả tốt trong học kỳ 2. Việc thay đổi cách học này có tính sáng tạo, nhưng chỉ áp dụng được trong trường hợp cụ thể và không đảm bảo hiệu quả cho những trường hợp khác.
-
Trong phòng trọ, người ta đã sáng tạo sử dụng kẹp giấy để làm giá để bàn chải đánh răng. Tuy sáng tạo này chỉ hữu ích trong tình huống không có đồ dùng sẵn, nhưng không thể chấp nhận được trong một khách sạn.
-
Để kích thích sự thèm ăn của con, mẹ đã cắt trái chuối thành hình chú cá heo ngậm trái nho. Việc thay đổi hình dạng này đã tạo thú vị cho bé, nhưng chỉ thích hợp với trẻ con, không phù hợp với người lớn.
-
Tận dụng cây thang đã bỏ đi, người ta đã treo nó lên tường và tạo thành giá sách. Sáng tạo này có thể không thích hợp trong những ngôi nhà sang trọng với gu thẩm mỹ khác nhau.
-
Kết hợp với các hình ảnh có sẵn trên tường, vẽ thêm vài họa tiết trên ngón tay sẽ tạo ra một bức tranh sống động. Tuy nhiên, hãy vẽ ở những nơi được phép, tránh việc vi phạm quy định.
-
Để đổ sữa ra khỏi ly mà không bắn ra ngoài, đơn giản chỉ cần thay đổi cách cầm bình.
-
Trong nhà có trẻ con, việc để các ổ cắm bên ngoài rất nguy hiểm, sáng tạo nó bằng cách để vào hộc tủ. Tuy nhiên, nếu nhà bạn không có trẻ con, sáng kiến này có thể là bất tiện.
Như vậy, sáng tạo không chỉ xuất hiện trong những ý tưởng lớn mà còn ở những thứ thông thường xung quanh chúng ta hàng ngày. Mỗi người chúng ta đã từng nhiều lần sáng tạo, và sáng tạo là một môn khoa học hoàn toàn có thể học được. Tuy nhiên, giá trị của mỗi sáng tạo có thể chỉ có hiệu lực trong một phạm vi nhất định, không cần mang đến lợi ích cho nhiều người. Điều quan trọng là sáng tạo chỉ có ích trong những phạm vi cụ thể và nếu không xem xét đến phạm vi này, sáng tạo có thể trở thành một thứ gây nguy hiểm cho xung quanh chúng ta.
Thái Phương
Xem thêm: