Hòn Vọng Phu – Biểu tượng văn hóa đặc biệt
Câu ca dao “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có Cù Lao Xanh/ Em về Bình Định cùng anh/ Được ăn bí đó nấu canh nước dừa” đã từ lâu truyền tụng qua nhiều thế hệ. Hòn Vọng Phu không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên của núi Bà mà còn mang trong mình những câu chuyện cổ tích. Qua Di sản Mộc bản triều Nguyễn, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về địa danh đặc biệt này.
Quần thể núi non hùng vĩ tại Bình Định
Tại phía Nam của đầm Đạm Thủy, chúng ta có một quần thể núi non được coi là danh sơn của Bình Định từ bao đời nay. Đó chính là núi Bà (chữ Hán: Bà sơn). Núi Bà vừa nhìn ra biển cả, vừa tựa vào dãy Trường Sơn bao la, tạo nên một phong cảnh thiên nhiên kỳ thú với nhiều chân núi tỏa ra biển, tạo thành những ghềnh đá và bãi biển tuyệt đẹp. Theo Mộc bản sách Đại Nam nhất thống chí, quyển 9, mặt khắc 17, thì núi Bà được miêu tả như sau: “Núi Bà ở phía đông nam huyện Phù Cát, có tên nữa là núi Phô Chinh. Núi cao dốc hùng vĩ, đỉnh núi có phiến đá lớn, bằng phẳng như cái mâm, chân núi có khối đá đứng sừng sững, như hình người, dân địa phương lập đền thờ, đảo vũ thường linh nghiệm”.
Hòn Vọng Phu – Biểu tượng lòng chung thủy
Một điều đáng chú ý là khối đá sừng sững ở núi Bà chính là hòn Vọng Phu (nay thuộc thôn Chánh Oai, xã Cát Hải, huyện Phù Cát). Hòn Vọng Phu gồm hai khối đá, một cao và một thấp, trông giống như hình người. Nhìn từ biển, chúng ta có thể thấy một người phụ nữ đang dắt đứa con nhìn ra khơi xa.
Hòn Vọng Phu là biểu tượng của lòng chung thủy và tình nghĩa vợ chồng trong tâm thức dân gian. Mộc bản sách Đại Nam nhất thống chí, quyển 9, mặt khắc 19, 20 còn kể câu chuyện về hòn Vọng Phu ở Bình Định: “Hòn Vọng Phu ở phía đông nam huyện Phù Cát và phía Bắc núi Càn Dương, trên núi có khối đá giống hình người đàn bà ôm con, tay bên trái dắt một đứa con nữa, lưng dựa núi cao, mặt nhìn biển Nam. Tương truyền xưa ở thôn Chính Uy (Oai) có người đàn bà sinh được một trai, một gái, đều còn bé. Một hôm trong nhà phơi thóc, gà hàng xóm đến ăn, người mẹ bảo con đuổi gà, đứa con trai lấy hòn đá ném gà, không ngờ ném lầm trúng vào đầu em gái, máu chảy lênh láng. Mẹ giận đuổi đi, đứa con trai sợ trốn biệt, hơn 20 năm sau mới trở về thì mẹ đã chết mà em gái cũng lưu lạc, tìm kiếm mãi không thấy.
Một mình không người thân, người con trai mới định cư ở thôn đó, sinh sống, rồi sau lấy vợ người thôn Chính Minh, sinh được một trai, một gái. Một hôm rảnh rỗi, vợ chồng ngồi bắt chấy cho nhau, chồng thấy đầu vợ có vết sẹo, bèn hỏi, vợ nói rõ mọi chuyện, chồng biết mình lấy nhầm phải em, rất đỗi hổ thẹn, bèn đáp thuyền sang phương Nam mà không trở về. Vợ nhớ mong, mới bế hai con lên núi trông chồng, trong lòng bi thương nên hóa thành đá”.
Vẻ đẹp và ý nghĩa của Hòn Vọng Phu
Hòn Vọng Phu tồn tại mãi cùng thời gian, qua bao thăng trầm của lịch sử. Đến với Hòn Vọng Phu, bạn sẽ đứng trước một thiên nhiên rộng lớn và có cơ hội trải nghiệm về tình người và những đạo nghĩa trong cuộc sống. Đây là một lời nhắc nhở và gửi gắm về sự cảm phục đức thủy chung, một phẩm hạnh thực sự của người phụ nữ Việt Nam.
CAO THỊ QUANG