Viêm cơ gan bàn chân là một vấn đề thường gặp ở người trung niên. Tuy nhiên, có một số trường hợp xảy ra ở người trẻ tuổi, đặc biệt là những người đi bộ nhiều, đứng lâu hoặc có thói quen đi chân đất. Các nguyên nhân khác gồm mang giày có đế cứng, béo phì, và tập thể dục quá mức. Nhận ra các dấu hiệu bệnh sớm sẽ giúp bạn can thiệp kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Cấu trúc của cơ gan bàn chân
Cơ gan bàn chân là một dải cơ gắn từ các điểm gót chân tới xương gót, giúp cân bàn chân có độ linh hoạt và duy trì hình dạng tự nhiên của bàn chân. Ngoài ra, cơ gan bàn chân còn giảm áp lực lên bàn chân khi vận động, giúp di chuyển dễ dàng hơn và bảo vệ khớp cơ tốt hơn. (1)
Viêm cơ gan bàn chân là gì?
Viêm cơ gan bàn chân là tình trạng viêm của cơ trong gan bàn chân, gây đau ở gót chân. Tình trạng này ảnh hưởng xấu đến hoạt động hàng ngày của người bị bệnh. Đây là một vấn đề phổ biến, đặc biệt ở nam giới trung niên, vận động viên và người lao động. Đa phần các trường hợp viêm cơ gan bàn chân đi kèm với gai xương.
Người bị viêm thường đau ở gót chân, đặc biệt là khi thức dậy buổi sáng. Điều trị cần được thực hiện đúng cách và kịp thời để ngăn ngừa bệnh trở thành tình trạng mãn tính, tái phát nhiều lần, ảnh hưởng xấu đến di chuyển và chất lượng cuộc sống.
Xem thêm: Viêm cơ là gì?
Dấu hiệu thường gặp của viêm cơ gan bàn chân
Một số dấu hiệu thường gặp của viêm cơ gan bàn chân bao gồm:
- Đau: Các cơn đau thường xuất hiện ở gót chân, có thể là đau nhức hoặc đau nhẹ. Người bị viêm thường đau khi thức dậy vào buổi sáng vì cơ gan bàn chân đã bị co rút suốt một đêm. Khi đặt chân lên đất lần đầu sau khi thức giấc, cơ gan bàn chân sẽ bị căng và gây đau nhiều hơn. Đau sẽ giảm dần khi tiếp tục đi bộ, nhưng có thể tái phát trong ngày nếu bạn di chuyển nhiều hoặc đứng quá lâu. Cơn đau có thể tái phát nhiều lần trong ngày, và cảm giác đau có thể trải dọc theo cơ gan bàn chân.
- Sưng và bầm tím ở bàn chân.
Nguyên nhân gây viêm cơ gan bàn chân
Các nguyên nhân gây ra bệnh bao gồm các tác nhân gây tổn thương cơ gan bàn chân. Tổn thương làm cơ gan bàn chân căng và mất tính đàn hồi, giảm khả năng chịu lực.
Ngoài ra, áp lực từ các hoạt động di chuyển nhiều, đứng lâu hoặc mang giày có đế cứng trong thời gian dài cũng làm viêm cơ gan ở bàn chân. (2)
Viêm cơ gan bàn chân có nguy hiểm không?
Nếu không được điều trị kịp thời, viêm cơ gan bàn chân có thể trở thành tình trạng mãn tính, gây khó khăn lớn trong cuộc sống hàng ngày. Thay đổi cách đi do đau gót chân có thể gây ra các vấn đề về chân, đầu gối, hông và lưng.
Phương pháp chẩn đoán
Trong quá trình chẩn đoán viêm cơ gan bàn chân, bác sĩ sẽ dựa vào khám lâm sàng và các dấu hiệu không lâm sàng. Các dấu hiệu khám lâm sàng bao gồm: (3)
- Đau ở vùng gót: Đau tăng khi đặt chân xuống sáng sớm sau khi thức dậy, sau khi đứng lên sau thời gian ngồi lâu, sau khi vận động nhiều; đau giảm khi nghỉ ngơi. Đau trong ngày sẽ ít hơn so với buổi sáng.
- Đau kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.
- Đau nhói khi ấn vào phía dưới và phía trong gót chân.
- Bàn chân bị phẳng hoặc lõm hơn bên không bị viêm. Một số trường hợp có dấu hiệu co cơ.
Các dấu hiệu không lâm sàng gồm:
- X-quang: Kết quả cho thấy các gai xương ở gót chân. Đây là hậu quả của viêm dài hạn dẫn đến hiện tượng vôi hóa bám vào xương gót.
- Siêu âm: Kết quả siêu âm của các mô mềm trong lòng bàn chân cho thấy dấu hiệu tổn thương cơ gan bàn chân. MRI: Phương pháp này giúp bác sĩ chẩn đoán và phân biệt với các bệnh lý khác.
Cách điều trị viêm cơ gan bàn chân
Điều trị bằng thuốc
Trong quá trình điều trị viêm cơ gan bàn chân, bác sĩ thường khuyến nghị sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Thuốc này có tác dụng giảm viêm và giảm đau nhanh chóng. (4)
Bài tập vật lý trị liệu
Bài tập 1
- Bắt đầu với tư thế nghiêng người về phía trước, đặt hai tay chống vào tường, duỗi thẳng đầu gối của chân bị đau và gập đầu gối của chân còn lại.
- Giữ tư thế này trong khoảng 10 giây.
- Nghỉ ngơi và đứng thẳng, thực hiện 20 lần cho mỗi bên.
Bài tập 2
- Bắt đầu với tư thế ngồi và đưa chân đau lên chân không bị đau.
- Sử dụng tay để kéo nhẹ hai ngón chân về phía bạn trong khoảng từ 15 – 30 giây.
- Lặp lại động tác này 3 lần, sau đó thực hiện tương tự với chân còn lại.
Bài tập 3
- Chuẩn bị một chiếc khăn khoảng 80cm để sử dụng như một dây tập.
- Ngồi trên ghế và nhẹ nhàng luồn khăn qua lòng bàn chân như hình vẽ.
- Nắm lấy hai đầu khăn bằng hai tay, rướn ngón chân về phía cơ thể.
- Giữ tư thế này trong khoảng 15 – 30 giây, lặp lại 3 lần.
Biện pháp chăm sóc tại nhà
Các biện pháp chăm sóc tại nhà thường được khuyến nghị trong quá trình sử dụng thuốc và tập trị liệu vật lý. Trong trường hợp viêm cơ gan bàn chân, các biện pháp chăm sóc tại nhà có thể bao gồm:
- Sử dụng nẹp chỉnh hình: Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn sử dụng nẹp chỉnh hình để phân bố áp lực đều lên chân khi đứng hoặc thực hiện các hoạt động yêu cầu sử dụng chân nhiều.
- Sử dụng băng bó lạnh: Bạn có thể đặt một số viên đá nhỏ vào một túi vải hoặc khăn mềm, sau đó đặt lên vùng đau trong khoảng 15 phút. Thực hiện 3 – 4 lần mỗi ngày. Phương pháp này giúp giảm viêm và sưng đau hiệu quả.
- Nghỉ ngơi: Hãy dành thời gian để nghỉ ngơi, đặc biệt là hạn chế các hoạt động sử dụng chân khi có dấu hiệu đau ở gót chân.
- Chọn giày hỗ trợ: Hãy tránh đi chân trần hoặc mang các loại giày có đế cứng và không hỗ trợ bàn chân tốt. Thay vào đó, hãy chọn giày vừa vặn, có đế mềm, và miếng lót dày, với chiều cao khoảng 3cm để hỗ trợ vòm chân.
- Giữ cân nặng ổn định: Để giảm áp lực lên bàn chân, hãy duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống và tập luyện.
Liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP)
Liệu pháp này sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu (hàm lượng tiểu cầu và các yếu tố phân tử sinh học cao hơn nhiều so với mức bình thường) được chiết xuất từ máu của người bệnh. Tiểu cầu giải phóng các yếu tố tăng trưởng và các phân tử sinh học để tăng tốc quá trình phục hồi mô và tế bào tại chỗ. Đây là quá trình tự nhiên của cơ thể, xảy ra khi cơ thể bị tổn thương. (5)
Liệu pháp này cho phép khu vực tổn thương nhận được lượng lớn các yếu tố tăng trưởng để tái tạo mô tổn thương. PRP là một liệu pháp an toàn, vì nó sử dụng chính máu của người bệnh. 100% thành phẩm PRP được thu thập từ cơ thể của người bệnh, giúp ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm và không gây dị ứng.
Liệu pháp sóng xung kích
Sóng xung kích là một phương pháp sử dụng sóng âm áp lực biến đổi đột ngột với biên độ lớn và nhịp nhàng. Sóng xung kích được hấp thụ tốt hơn trong môi trường cơ thể nhờ biên độ áp suất rộng đặc biệt. Phương pháp này không xâm lấn và phù hợp để điều trị các vấn đề cơ xương khớp với các tính năng vượt trội, bao gồm:
- Thúc đẩy tiến trình phục hồi mô và tế bào thông qua tương tác với các mô trong cơ thể, đồng thời cải thiện tình trạng đau, sưng và viêm, và khôi phục khả năng vận động.
- Tạo máu dinh dưỡng cho quá trình phục hồi tổn thương. Sóng âm tạo ra các mao mạch nhỏ trong cơ gan, giúp phát triển và hình thành các mạch máu mới. Các mạch máu mới này sẽ cải thiện quá trình cung cấp máu, giúp lành vết thương nhanh chóng trong cơ gan.
- Thúc đẩy tiến trình lành vết thương, tái tạo cơ gan và các mô mềm thông qua tác động lên các điểm đau và các mô cơ xương tổn thương.
Phương pháp này còn giúp sản xuất collagen, giúp phục hồi cấu trúc mô và cơ gan tổn thương nhanh hơn. Ngoài ra, sóng âm trong máy xung kích cũng có khả năng giải pháp các vấn đề vôi hóa và làm tan những cặn vôi sinh học. Điều này giúp bạn khôi phục khả năng vận động và đi lại như bình thường.
Phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ là phương án cuối cùng khi điều trị viêm cơ gan bàn chân. Phương pháp này chỉ được áp dụng cho những trường hợp đau mạnh hoặc kéo dài trên 6 tháng.
Một số rủi ro của phẫu thuật có thể là đau mãn tính và tổn thương dây thần kinh. Vì vậy, bác sĩ chỉ áp dụng phương pháp này khi không thành công trong điều trị nội khoa.
Phòng ngừa viêm cơ gan bàn chân
Thay đổi lối sống sẽ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và ngăn chặn diễn tiến kéo dài của bệnh. Dưới đây là một số lưu ý:
- Giữ cân nặng ở mức hợp lý, tránh thừa cân và béo phì để giảm áp lực lên cơ gan bàn chân.
- Chọn giày phù hợp, có độ cao vừa phải, đế mềm, miếng lót đệm tốt cho bàn chân, hạn chế sử dụng giày cao gót.
- Hạn chế đứng trên bề mặt cứng và đi bộ nhiều để giảm áp lực lên cơ gan bàn chân.
- Massage chân thường xuyên, đặc biệt là với những người phải đứng lâu hoặc di chuyển nhiều.
- Khởi động cơ thể trước khi tập thể dục hoặc tham gia các hoạt động thể thao. Những người tham gia các môn thể thao đòi hỏi áp lực lớn lên cơ gan bàn chân như aerobic, ba-lê, chạy đường dài, nên lưu ý đặc biệt khi khởi động. Ngoài ra, hạn chế tập luyện trên bề mặt cứng và gồ ghề, và nắm vững kỹ thuật để tránh chấn thương.
- Khi đứng lên, đi lại hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày, hãy đảm bảo cân nặng và lực tác động được phân bố đều trên cả hai bàn chân.
- Tránh lặp lại các động tác gây áp lực lên cơ gan bàn chân, vì có thể gây quá tải và gây tổn thương cho cơ.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, thuộc Hệ thống BVĐK LADEC, là nơi tập trung các chuyên gia hàng đầu, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm như: TS.BS. BSCKII. Thành, PGS.TS.BS. Hoàng, ThS.BS.CKII. Hồng, TS.BS.CKII. Trung, BS.CKII. Vũ, ThS.BS. Trưởng. Đơn vị này tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ quốc tế.
Trung tâm được trang bị các thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như máy X-quang Somatom Drive 768 lát cắt, máy cộng hưởng từ Magnetom Amira BioMatrix thế hệ mới, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương và máy siêu âm. Trung tâm cũng có hệ thống máy móc và trang thiết bị phẫu thuật tiên tiến như kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss và bàn mổ Meera-Maquet để phát hiện sớm tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK LADEC, vui lòng liên hệ tại đây: LADEC.
Viêm cơ gan bàn chân là một tình trạng phổ biến gây đau nhức khó chịu. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh này có thể dẫn đến viêm, tổn thương và đau mãn tính ở bàn chân. Vì vậy, hãy đi khám ngay khi bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào để có biện pháp can thiệp sớm và ngăn ngừa tình trạng bệnh trở nặng hơn.