Cartel là một khái niệm kinh tế được sử dụng để chỉ một thỏa thuận hợp tác giữa các doanh nghiệp trong thị trường thiểu quyền, liên quan đến nhiều khía cạnh như sản lượng, giá cả, và nơi phân phối sản phẩm. Hãy cùng tìm hiểu thêm về loại hình này.
Cartel – Khái niệm và hoạt động
Cartel, có nguồn gốc từ từ “Cartel” trong tiếng Anh, có nghĩa là một thỏa thuận liên minh nhằm kiểm soát giá cả trên thị trường hoặc ngăn chặn sự xuất hiện của đối thủ cạnh tranh mới.
Trong một cartel, các thành viên đồng ý thống nhất về giá mua và giá bán, cũng như điều chỉnh số lượng hàng hóa sản xuất ra thị trường. Thỏa thuận này thường chỉ xảy ra trong thị trường thiểu quyền (Oligopoly Market), nơi có nhiều người mua nhưng chỉ có rất ít người bán.
Ngoài việc tồn tại cartel giữa các doanh nghiệp, trên tầng kinh tế toàn cầu còn có cartel giữa các quốc gia. Đó là các hiệp định thương mại giữa các quốc gia dựa trên các mục tiêu chung nhằm ổn định sản lượng, giá cả và các khía cạnh khác của thị trường. Một ví dụ điển hình là OPEC – tổ chức các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, được coi là một loại hình cartel giữa các quốc gia trên thế giới.
“Cartel là tổ chức gồm các nhà sản xuất độc lập được thành lập để điều chỉnh hoạt động sản xuất, định giá hoặc tiếp thị của các thành viên nhằm hạn chế cạnh tranh và tối đa hóa sức mạnh thị trường của họ.”
Mục đích của Cartel
Không có lý do tình cờ khi các doanh nghiệp cạnh tranh trên thị trường quyết định hợp tác và hình thành một cartel. Cartel hướng đến những mục tiêu quan trọng như:
-
Tối đa hóa lợi nhuận: Đa số các thỏa thuận cartel đặt lợi ích chung lên hàng đầu, với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Cartel giúp các doanh nghiệp thống nhất giá cả một cách độc quyền và giảm thiểu sự cạnh tranh khắc nghiệt. Về mặt hình tượng, các doanh nghiệp trong cartel giống như một đàn hổ săn mồi cùng nhau thay vì tranh giành lãnh thổ.
-
Ngăn chặn đối thủ cạnh tranh mới: Sự liên kết trong một cartel không chỉ tối ưu hóa lợi nhuận và tạo đà vững chắc cho các doanh nghiệp trên thị trường thiểu quyền, mà còn khó khăn cho các doanh nghiệp mới gia nhập thị trường.
Mối liên kết vững chắc giữa các “ông trùm” ngăn chặn các doanh nghiệp nhỏ khác tham gia và hoạt động hiệu quả. Vì vậy, cartel còn được gọi là tập đoàn độc quyền hoặc nhóm độc quyền.
Tóm lại, mục đích cốt lõi của cartel là tăng lợi nhuận và giảm cạnh tranh. Để đạt được điều này, các doanh nghiệp tham gia thỏa thuận cartel phải trả một khoản phí để duy trì mối quan hệ liên minh và cam kết thực hiện các mục tiêu chung đã đề ra.
Đặc điểm của cartel
Sau khi tìm hiểu về cartel và mục đích hoạt động của nó, chúng ta có thể nhận ra những đặc điểm nổi bật của hình thức liên minh này:
-
Xuất hiện trong ngành công nghiệp độc quyền theo nhóm: Cartel thường xuất hiện trong các ngành công nghiệp độc quyền, nơi có ít doanh nghiệp bán hàng hoặc hàng hóa chỉ phục vụ một nhóm nhỏ khách hàng.
-
Có “tiếng nói chung” trong kinh doanh: Khái niệm của cartel là thỏa thuận, yêu cầu các doanh nghiệp ngồi lại và thống nhất về nhiều vấn đề trong hoạt động kinh doanh thực tế như chia tỷ lệ thị trường, đặt giá sản phẩm, cắt giảm số lượng hàng hóa bán ra, phân bổ vùng bán hàng, thành lập các doanh nghiệp bán hàng chung, gian lận thầu, thay đổi điều kiện hoặc chính sách bán hàng.
Nếu không đạt được thỏa thuận về tỷ lệ chia thị trường, các thành viên cần đưa ra cách chia lợi nhuận độc quyền phù hợp.
Các loại cartel phổ biến
Trên thị trường, có hai loại cartel phổ biến:
- Cartel thỏa thuận giá cả: Đây là loại cartel phổ biến nhất, có những đặc điểm như sau:
- Thành viên thống nhất đặt giá tối thiểu và tối đa.
- Thành viên thảo luận về công thức tính giá và biên độ thay đổi giá để đạt đồng bộ trong giá trên thị trường.
- Cartel ngăn chặn sự gia nhập thị trường của đối thủ mới: Đây là loại cartel hình thành nhằm ngăn chặn sự xâm nhập của các doanh nghiệp mới vào thị trường. Loại này có các điều khoản như:
- Nội quy và nguyên tắc hoạt động của các thành viên, đi kèm với các điều kiện ràng buộc để ngăn chặn cạnh tranh từ thành viên mới gia nhập liên minh.
- Quy định cấm cạnh tranh giữa các thành viên, chẳng hạn như cấm rút khỏi cartel để gia nhập một liên minh mới đang trong vị trí cạnh tranh với cartel hiện tại.
- Điều khoản chia tỷ lệ thị trường và phân phối sản phẩm theo quy mô và tính chất hoạt động của các thành viên trong cartel.
- Điều khoản hạn chế sản xuất hoặc quy định số lượng hàng hóa được bán ra thị trường.
- Điều khoản tẩy chay các sản phẩm của các doanh nghiệp khác đang cạnh tranh hoặc ảnh hưởng đến uy tín của liên minh này.
Dựa trên những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ hơn về Cartel chưa? Cartel là một hình thức hoạt động liên kết giữa các doanh nghiệp, nhằm mục đích đạt được những lợi ích nhất định. Hy vọng việc tìm hiểu về khái niệm và các vấn đề liên quan đến Cartel này sẽ giúp bạn hiểu thêm về một thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực kinh tế.