Atlat là gì? Đối với học sinh, Atlat địa lý Việt Nam là một “tài liệu” độc nhất mà họ có thể sử dụng trong tất cả các kỳ thi: kiểm tra học kỳ, thi học sinh giỏi, thi tuyển vào lớp 10, thi tốt nghiệp THPT, thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng. Vậy làm thế nào để sử dụng Atlat địa lý Việt Nam một cách hiệu quả trong kỳ thi tốt nghiệp THPT? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của LADEC nhé!
Atlat là gì? Atlat địa lý Việt Nam
Atlat (phiên âm: Át-lát) là thuật ngữ được dùng để chỉ những tấm bản đồ, tập bản đồ: bản đồ trái đất, bản đồ một khu vực của trái đất, một hành tinh, hoặc một đất nước, một vùng lãnh thổ.
Tại sao bản đồ địa lý Việt Nam được gọi là Atlat
Đối với mặt địa lý, Atlas là tên gọi của một hệ thống dãy núi ở phía tây bắc Châu Phi, lấy mốc từ Ma-rốc, An-giê-ri tới Tuy-ni-đi. Các dãy núi này có chiều dài khoảng 2.000 km và bề rộng khoảng 400 km, chạy theo hướng tây nam – đông bắc. Trong hệ thống này, có một số dãy núi nổi tiếng như Atlas Telo, Atlas Cao, Atlas Trung và Anti Atlas.
Từ đó, bản đồ hoặc tập bản đồ trong môn Địa lí được gọi là Atlas vì chúng có ý nghĩa biểu thị tính hệ thống: Atlas hệ thống các dãy núi liên kết với nhau, có mối quan hệ với nhau và Át-lát hệ thống các bản đồ có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Từ “Atlas” xuất hiện lần đầu tiên trên bìa tập bản đồ của Méc-ca-tô có thể là do điểm tương đồng này.
Trong ngôn ngữ Việt Nam, hiện tượng này được gọi là phương thức chuyển nghĩa ẩn dụ (sử dụng tên một sự vật khác để chỉ tên sự vật này dựa trên sự tương đồng). Ví dụ, từ “chân” ban đầu có nghĩa là một phần trên cơ thể con người, nhưng được sử dụng trong các trường hợp như “chân núi”, “chân bàn” vì chúng có điểm tương đồng – cả hai tiếp xúc với mặt đất. Tên gọi Atlas cho hệ thống núi được sử dụng trong trường hợp bản đồ Atlas vì cả hai đều có tính hệ thống.
Đối với mặt nghệ thuật (văn học, mỹ thuật), Atlas là tên của một nhân vật trong thần thoại Hy Lạp. Nhân vật này bị thần Dớt trừng phạt bằng việc phải mang trên vai cả bầu trời. Sau này, trên toàn thế giới (như trung tâm Rockefeller ở Mỹ) đã xuất hiện nhiều tác phẩm điêu khắc miêu tả hình ảnh nhân vật Atlas với thân hình cường tráng, râu dài, cúi đầu, khom lưng và giơ hai tay đỡ một quả cầu khổng lồ đè nặng lên đôi vai. Quả cầu đó chính là trái đất.
Mẹo sử dụng Atlat địa lý Việt Nam trong kỳ thi tốt nghiệp THPT
Mẹo số 1: Hiểu rõ cấu trúc Atlat Địa lí Việt Nam
Bảng Atlat Địa lý được chia thành 4 phần tương ứng với 4 chương trong sách giáo trình Địa lí lớp 12 bao gồm: Địa lý tự nhiên, Địa lý dân cư, Địa lý các ngành kinh tế và Địa lý các vùng kinh tế.
Các trang trong Atlat có nội dung như sau:
– Trang 3: Tổng hợp các kí hiệu bản đồ được sử dụng trong Atlat.
– Trang 4 – 5: Hiển thị phạm vi lãnh thổ, các đơn vị hành chính, dân số, diện tích, các thành phố trực thuộc trung ương.
– Trang 6 – 14: Kiến thức về Địa lý tự nhiên.
– Trang 15 – 16: Kiến thức về Địa lý dân cư.
– Trang 17 – 25: Tổng quan về các ngành kinh tế. Cụ thể: Kinh tế tổng hợp ở trang 17; kinh tế nông nghiệp ở trang 18, 19, 20; kinh tế công nghiệp ở trang 21, 22; các ngành dịch vụ ở trang 23, 24, 25.
Các trang còn lại là kiến thức về các vùng kinh tế trọng điểm.
Khi hiểu rõ cấu trúc của Atlat, bạn có thể nhanh chóng và chính xác tìm kiếm kiến thức mình cần để giải quyết những câu hỏi đơn giản, đồng thời tiết kiệm thời gian cho những câu hỏi phức tạp. Vì thời gian làm bài trắc nghiệm Địa lý trung bình chỉ có 1,25 phút/câu thôi.
Ví dụ minh họa
Ví dụ: Bờ biển của nước ta có dạng cong S kéo dài từ tỉnh… đến…
- Móng Cái – Hà Tiên. B. Móng Cái – Cà Mau.
- Quảng Ninh – Cà Mau D. Quảng Ninh – Kiên Giang.
Nhiều bạn có thấy rõ ràng trên Atlat là từ Móng Cái – Hà Tiên nên chọn câu A. Nhưng điều này là SAI vì Móng Cái và Hà Tiên không phải là tên các tỉnh. Ta có thể thấy tên màu đỏ gần Móng Cái là Quảng Ninh và tên màu đỏ gần Hà Tiên là Kiên Giang.
Vậy câu đúng là D. Quảng Ninh – Kiên Giang.
Mẹo số 2: Đọc Atlat Địa lí Việt Nam theo trình tự
Điều này có nghĩa là bạn cần biết đọc thông tin trên bản đồ. Vì thông tin được mã hóa dưới dạng kí hiệu, để có thể đọc bản đồ chính xác, bạn cần nắm rõ các kí hiệu và chú giải được liệt kê ở trang 3 của Atlat.
Ngoài ra, bạn cần nắm vững các kiến thức trong bài học với các phần cụ thể trong Atlat để từ đó tự suy ra thông tin cần thiết cho mình.
Lưu ý khi đọc Atlat:
– Với chỉ có 1 phút 15 giây cho mỗi câu, nếu bạn chưa quen đọc câu hỏi trong Atlat (có thể có từ 4 – 8 câu), bạn có thể mất nhiều thời gian mà vẫn đọc sai.
– Hãy làm các câu có liên quan đến Atlat cuối cùng và cùng một lúc để tránh mở và đóng Atlat nhiều lần.
– Ngoài ra, hãy nhớ tên 7 vùng kinh tế, 7 vùng nông nghiệp ở trang 17 và 18 của Atlat. Trang 17 cho biết vùng và tên các tỉnh thành (chữ đỏ) trong mỗi vùng. Các vùng kinh tế cũng được phóng to ở các trang 26, 27, 28 và 29. Mỗi trang có 2 vùng kinh tế, trừ trang 27 chỉ có 1 vùng là Bắc Trung Bộ.
– Hãy đọc kỹ các ghi chú trong Atlat. Ví dụ, trang 3 về Trung Tâm Công Nghiệp có 4 mức giá trị sản xuất CN (trong trang 21, 26, 27, 28, 29 có hình tròn màu đỏ tương ứng với các ngành CN) nhưng trang 3 chỉ vẽ 4 nửa vòng tròn đồng tâm tương ứng với 4 mức giá trị: vòng lớn nhất có giá trị sản xuất CN trên 120 nghìn tỷ đồng, vòng lớn thứ hai là từ 40 đến 120 nghìn tỷ đồng. 75% người làm bài bỏ lỡ phần chữ trên và ghi từ 40 đến 120 nghìn tỷ đồng. Có trường hợp ghi từ 40 đến 120 nghìn đồng.
– Hãy chú ý đến biểu đồ, lát cắt kèm theo bản đồ cùng trang để nắm vững các số liệu. Ví dụ, trên trang 13 của Atlat, nếu bạn nhìn vào lát cắt bên dưới phía trái bản đồ, bạn sẽ thấy rằng núi Phu Luông có độ cao 2.985m.
Mẹo số 3: Nắm rõ mối quan hệ giữa các yếu tố
Đó là mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên với nhau, mối quan hệ tương hỗ, mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố tự nhiên – kinh tế, dân cư – kinh tế, kinh tế – kinh tế, tự nhiên – dân cư…
Bạn cũng cần chú ý và tự trang bị cho mình kỹ năng tính toán, đo đạc, so sánh, xác định vị trí địa lý để làm các bài tập ở mức độ vận dụng và vận dụng cao.
Mẹo số 4: 5 bước khi làm bài khai thác Atlat Địa lí Việt Nam
– Bước 1: Đọc kỹ câu hỏi, xác định nội dung chính của câu hỏi.
– Bước 2: Xác định nhanh các trang Atlat liên quan cần sử dụng để giải quyết câu hỏi.
– Bước 3: Xác định kỹ năng cần áp dụng để làm việc với bản đồ (nhận biết, đọc tên đối tượng, xác định vị trí hoặc xác định mối quan hệ).
– Bước 4: Xác định và khai thác thông tin từ Atlat.
– Bước 5: Kết hợp 4 bước trên để tìm ra câu trả lời đúng.
Với những mẹo trên, hy vọng rằng bạn sẽ sử dụng Atlat địa lý Việt Nam một cách thông minh và hiệu quả trong kỳ thi tốt nghiệp THPT. Đừng quên thực hành nhiều để nắm vững kiến thức và nâng cao kỹ năng sử dụng Atlat nhé!