Nguy cơ gây ung thư hắc tố, bạn cần tránh

Ung thư hắc tố và tác động xấu của nó

Ung thư hắc tố là một dạng ung thư ác tính gây ra bởi sự phát triển không kiểm soát của tế bào melanin – tế bào chứa hắc tố da. Tế bào melanin chủ yếu được tìm thấy ở lớp da dưới cùng (lớp đáy của thượng bì) với tỷ lệ 90%. Trong số các loại ung thư da, ung thư hắc tố được xem là loại nguy hiểm nhất vì khả năng xâm lấn sâu, tiến triển nhanh chóng và có khả năng lan rộng sang các bộ phận khác trong cơ thể. Việc phòng ngừa và sàng lọc ung thư hắc tố là cách giảm tỷ lệ tử vong do bệnh này.

Trong lĩnh vực bệnh học ung thư da, có tổng cộng 4 loại ung thư chính:

Ung thư biểu mô tế bào đáy

Ung thư này thường xuất hiện trên các vùng da mở mà phải phòng ngừa.

Ung thư biểu mô gai sừng hoá

Loại ung thư này thường xuất hiện từ sẹo bỏng.

Ung thư hắc tố

Ung thư hắc tố thường bắt đầu từ một nốt ruồi bình thường, tàn nhang hoặc một đám sắc tố bẩm sinh (bớt).

Các ung thư xuất phát từ các tuyến dưới da

Đây là loại ung thư bắt nguồn từ các tuyến dưới da như tuyến mồ hôi hay tuyến bã.

Ung thư hắc tố ác tính thường có những biểu hiện ban đầu rất đa dạng và đôi khi khó nhận biết, dẫn đến việc bỏ qua các dấu hiệu. Chính vì vậy, khi phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, việc chữa trị trở nên khó khăn hơn do tế bào ung thư đã di căn xa.

Ung thư hắc tố ác tính thường phát triển từ những tổn thương ban đầu lành tính trên da như nốt ruồi, bớt hắc tố và u hắc tố (đồi mồi ở người cao tuổi). Do đó, cần có sự quan tâm và can thiệp đúng đắn đối với những tổn thương này.

Việc phát hiện sớm bệnh ung thư da, bao gồm cả ung thư tế bào hắc tố, có thể điều trị hoàn toàn. Vì vậy, chẩn đoán sớm ung thư da trở nên ngày càng quan trọng và cần thiết.

Yếu tố nguy cơ gây ung thư hắc tố

Có một số yếu tố nguy cơ gây ra ung thư hắc tố, bao gồm:

• Ánh nắng mặt trời: Đây là tác nhân chính gây ra ung thư hắc tố. Ánh nắng mặt trời, đặc biệt là tia cực tím, làm thay đổi cấu trúc của nhiễm sắc thể. Hầu hết các trường hợp ung thư hắc tố ác tính đều có quá trình bị nắng quá mức trong quá khứ, đặc biệt là trong tuổi thơ.

• Bẩm sinh: Khoảng 5% ung thư hắc tố ác tính xuất hiện trên những nốt ruồi bẩm sinh, đặc biệt là những nốt ruồi to lớn.

• Hormon sinh dục nữ: Mối quan hệ giữa hormon estrogen và ung thư hắc tố ác tính vẫn chưa được rõ ràng.

• Yếu tố di truyền: Khoảng 2-5% ung thư tế bào hắc tố có tính chất di truyền và 30% bệnh nhân có tiền sử ung thư tế bào hắc tố trong gia đình có các đột biến gen p16 trên chromosom 9p21.

• Loại da: Những người có da màu 1, 2, 3 có nguy cơ mắc ung thư hắc tố cao hơn so với những người có da sẫm màu hơn.

• Yếu tố di truyền: Khoảng 10% ung thư hắc tố có tính chất di truyền. Nhiều trường hợp gặp ung thư hắc tố ở người cùng họ hàng, cùng một gia đình và cùng vị trí. Ung thư hắc tố cũng có thể xuất hiện từ khi còn nhỏ với nhiều nốt ruồi bất thường.

• Nốt ruồi không điển hình: Khoảng 10-20% ung thư hắc tố có liên quan đến nốt ruồi. Những người có nốt ruồi không điển hình có nguy cơ phát triển thành ung thư ác tính cao hơn từ 3 đến 20 lần so với người bình thường.

• Số lượng nốt ruồi: Những người có số lượng nốt ruồi nhiều hơn bình thường có nguy cơ mắc ung thư hắc tố cao hơn. Đặc biệt, việc có nốt ruồi nhiều ở vùng cẳng chân hoặc thân mình có quan hệ mật thiết với ung thư hắc tố so với các vị trí khác.

Ung thư hắc tố ác tính có thể phát triển trên một nốt ruồi sẵn có khi nó được va chạm hoặc tiếp xúc với ánh nắng nhiều lần. Tuy nhiên, không phải tất cả các nốt ruồi đều biến thành ung thư, tỷ lệ này chỉ chiếm một phần rất nhỏ.

Khi một nốt ruồi bình thường bất thường thay đổi về hình dạng, kích thước, chảy máu, phát triển nhanh chóng, gây ngứa ngáy, hoặc biến màu sẫm dần và có dấu hiệu loét, sùi hoặc chuyển từ màu nâu đồng nhất sang đa sắc. Đường viền của nốt ruồi trở nên không đều, nham nhở, không còn đối xứng và mất đi các vân da bình thường…

Có một số yếu tố khác có thể tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố, bao gồm:

• Nhạy cảm với ánh nắng mặt trời: Những người có da sáng, tóc đỏ hoặc vàng, tàn nhang mật độ cao và mắt sáng (nâu đỏ, xanh dương) có nguy cơ cao phát triển ung thư ác tính.

• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc tia cực tím: Có các bằng chứng lâm sàng và dịch tễ học chứng minh rằng tỷ lệ mắc ung thư hắc tố cao hơn ở những người tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời hoặc các nguồn tia cực tím khác. Nguy cơ ác tính cũng tăng do tiếp xúc với tia cực tím, đặc biệt là trước tuổi 35.

• Tiền sử điều trị ung thư bằng xạ trị khi còn nhỏ: Việc điều trị ung thư bằng xạ trị khi còn nhỏ có mối liên quan với sự gia tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố.

• Sức đề kháng suy giảm: Đặc biệt những trường hợp có sức đề kháng suy giảm lâu dài do sử dụng thuốc như người được ghép tạng có mối liên quan với sự gia tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố.

• Dấu hiệu bất thường trên da: Có những dấu hiệu như vùng da nhỏ nhám, tăng kích thước nhanh chóng trong một thời gian ngắn, vết bầm tím trên da không lành, vết loét lâu ngày không khỏi, sự thay đổi màu sắc của móng tay…

Phòng ngừa ung thư hắc tố

Dựa trên những yếu tố nguy cơ trên, để phòng ngừa ung thư hắc tố, chúng ta có thể áp dụng một số biện pháp sau đây:

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và có biện pháp bảo vệ da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

• Thực hiện khám chuyên khoa đối với những trường hợp có tổn thương nghi ngờ hoặc có tiền sử ung thư hắc tố trong gia đình.

• Thường xuyên tự khám da toàn thân và theo dõi sự thay đổi trên da.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính cho các giai đoạn bệnh tại chỗ hoặc tại vùng. Các phương pháp điều trị bằng hóa chất và miễn dịch hiếm khi hiệu quả và thường chỉ được sử dụng như một phương pháp bổ trợ khi bệnh ở giai đoạn muộn.

Để phát hiện sớm căn bệnh này, chúng ta nên chú ý quan tâm đến các vùng cơ thể, đặc biệt là các vùng da hở, và đặc biệt là sự thay đổi về màu sắc và tính chất của nốt ruồi. Khi có những triệu chứng nghi ngờ, hãy đến các cơ sở chuyên khoa để được khám và điều trị. Các nước phát triển khuyên đi khám định kỳ 3 năm một lần ở độ tuổi 30-39 và khám hàng năm sau tuổi 40 để phát hiện sớm bệnh ung thư da.