Tử cung là gì?
Tử cung, hay còn được gọi là dạ con, là một cơ quan quan trọng trong hệ thống sinh sản của nữ giới. Cơ quan này có hình dạng giống như quả lê lộn ngược. Về kích thước, tử cung có chiều dài khoảng 6-8cm, độ dày khoảng 2-3cm và chiều rộng khoảng 4-5cm (1).
Theo BS.CKI Mẫu Thị Mai Ngân, một chuyên gia Sản Phụ khoa tại Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, tử cung không chỉ là nơi trứng thụ tinh và nuôi dưỡng thai nhi trong suốt 40 tuần thai kỳ mà còn đóng vai trò quan trọng với sức khỏe phụ nữ.
Tử cung nằm ở vị trí nào trong cơ thể người phụ nữ?
Nhiều chị em thắc mắc về vị trí của tử cung trong cơ thể. Bác sĩ Mai Ngân cho biết, tử cung nằm giữa xương chậu, phía sau bàng quang và phía trước trực tràng. Cơ quan này được nối với âm đạo thông qua cổ tử cung. Vị trí của tử cung có thể thay đổi trong suốt cuộc đời người phụ nữ, đặc biệt là khi thai kỳ.
Cấu tạo của tử cung
Tử cung gồm các bộ phận sau (2):
1. Đáy tử cung
Là phần trên cùng của tử cung, có hình dạng cong và khá rộng. Đáy tử cung có sừng ở hai bên và là nơi vòi trứng thông với tử cung.
2. Thân tử cung
Là phần chính của tử cung, bao gồm 3 lớp cơ: cơ dọc, cơ vòng và cơ đan chéo. Mỗi lớp cơ có vai trò khác nhau. Cụ thể, cơ đan chéo có chức năng co bóp và cầm máu sau khi nhau thai bong ra trong quá trình sinh con. Bên trong lòng tử cung có lớp màng nhầy được gọi là nội mạc tử cung. Độ dày của lớp nội mạc này thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt và là nơi trứng thụ tinh gắn vào và phát triển thành phôi thai.
3. Eo cổ tử cung
Là phần tiếp nối giữa tử cung và cổ tử cung, có hình dạng khá hẹp.
4. Cổ tử cung
Là phần thấp nhất của tử cung và kết nối với âm đạo. Trong lòng cổ tử cung có một lớp dịch nhầy mịn, giúp tinh trùng dễ dàng di chuyển vào trong lòng tử cung để gặp trứng và thụ tinh. Cổ tử cung gồm 3 phần: lỗ trong, lòng ống và lỗ ngoài. Lỗ trong là phần bên trong của cổ tử cung dẫn đến tử cung, lòng ống là ống trụ nối tử cung với âm đạo, và lỗ ngoài là phần thấp nhất của cổ tử cung, nối cổ tử cung với âm đạo.
Vai trò của tử cung (dạ con)
Tử cung được xem là cơ quan quan trọng nhất trong hệ thống sinh sản nữ giới, bởi vì nó đảm nhận nhiều vai trò quan trọng. Cụ thể là:
- Hỗ trợ lưu lượng máu chảy đến buồng trứng.
- Hỗ trợ các cơ quan nội tạng khác trong cơ thể như âm đạo, trực tràng và bàng quang.
- Kích hoạt các cơn cực khoái trong quan hệ tình dục.
Đặc biệt, trong thai kỳ, tử cung còn có nhiều vai trò quan trọng khác:
- Đón nhận và nuôi dưỡng trứng đã thụ tinh.
- Nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ.
- Tăng dần kích thước để cung cấp không gian cho sự phát triển của thai nhi.
Kích thước của tử cung
Mỗi người phụ nữ có kích thước tử cung khác nhau, không ai giống ai. Tuy nhiên, tử cung bình thường có kích thước như sau.
Khi mới sinh, tử cung ở bé gái rất nhỏ, chỉ khoảng một quả trứng gà. Khi chưa mang thai, tử cung của phụ nữ sẽ lớn hơn, nhưng vẫn nhỏ hơn một trái lê. Thông thường, tử cung có chiều rộng khoảng 4-5cm, chiều dài khoảng 6-8cm và độ dày khoảng 2-3cm. Phụ nữ chưa từng mang thai thường có tử cung nhỏ hơn so với người đã từng mang thai.
Bước vào thai kỳ, tử cung sẽ thay đổi kích thước theo tuổi thai. Với tình trạng mang thai từ 1-3 tháng, tử cung sẽ có kích thước nhỏ, tương đương một quả cam. Từ tuần thứ 12, tử cung sẽ vượt ra ngoài khung chậu và tăng kích thước khi thai nhi lớn lên. Đối với thai nhi đơn, tử cung sẽ có sự tăng trưởng dần đều, trong khi đối với thai nhi song thai hoặc đa thai, tử cung sẽ tăng kích thước nhanh hơn.
Tử cung thay đổi như thế nào khi phụ nữ mang thai?
Ngoài việc thay đổi kích thước, tử cung còn trải qua một loạt thay đổi khác để hỗ trợ cho quá trình thai nghén. Các thay đổi này bao gồm:
1. Sự phát triển của hoàng thể
Hoàng thể là một cấu trúc nhỏ hình thành khi trứng được thụ tinh. Hoàng thể tạo ra một lớp màng bảo vệ quanh phôi thai và giải phóng hormone Progesterone quan trọng trong thai kỳ. Ngoài ra, hoàng thể còn hỗ trợ sự phát triển của lớp niêm mạc và thành tử cung.
2. Hình thành bánh nhau
Trong thai kỳ, tử cung sẽ phát triển bánh nhau để hỗ trợ và nuôi dưỡng em bé. Bánh nhau sẽ sản sinh cả hormone Estrogen và Progesterone để thay đổi kích thước và vị trí của chúng.
3. Phát triển mạch máu
Khi mang thai khoảng 1 tháng, các mạch máu trong niêm mạc tử cung sẽ phát triển, làm cho niêm mạc tử cung dày hơn và cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hơn cho sự phát triển của thai nhi.
4. Cổ tử cung mềm hơn
Khoảng từ tuần thứ 4 của thai kỳ trở đi, cổ tử cung sẽ bắt đầu đổi màu và hình thành nút dịch nhầy để giữ tử cung ở đúng vị trí và tránh nhiễm trùng từ bên ngoài.
5. Thay đổi ở các dây chằng
Trong suốt thai kỳ, sẽ có nhiều dây chằng hỗ trợ cho tử cung được ổn định và cho phép thai nhi di chuyển trong lòng tử cung. Điều này có thể làm dây chằng chịu nhiều áp lực, gây đau bụng và vùng háng. Tuy nhiên, đây là hiện tượng bình thường và sẽ biến mất sau khi sinh con.
Một số bệnh lý thường gặp
Có nhiều bệnh lý tiềm ẩn có thể ảnh hưởng và gây tổn thương cho tử cung nếu không được chăm sóc và bảo vệ đúng mức. Một số bệnh lý thường gặp nhất bao gồm:
- Sa tử cung: Tình trạng tử cung lệch khỏi vị trí ban đầu, sa xuống dưới gần đến bàng quang. Đây là tình trạng phổ biến ở phụ nữ sau sinh hoặc phụ nữ ở độ tuổi tiền mãn kinh.
- Lạc nội mạc tử cung: Các mô nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, thường gặp trong buồng trứng, ống dẫn trứng hoặc bề mặt tử cung. Tình trạng này gây đau bụng và khó có thai.
- U xơ tử cung: Loại u xơ lành tính do tác động của hormone Estrogen lên nhân xơ. Bệnh nhân có thể gặp đau nhức và xuất huyết bất thường.
- Lộ tuyến tử cung: Là tình trạng xuất hiện nhiều khí hư gây đau âm hộ trong và sau quan hệ tình dục. Nếu không điều trị, lộ tuyến tử cung có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Polyp tử cung: Là khối u xuất hiện trong tử cung, có thể lành tính hoặc ác tính. Cần can thiệp phẫu thuật trong một số trường hợp.
- Ung thư tử cung: Nguyên nhân chính là virus HPV hoặc biến chứng của nhiều bệnh phụ khoa khác.
Lời khuyên của bác sĩ để tử cung luôn khỏe mạnh
Tử cung là cơ quan quan trọng giúp phụ nữ thực hiện thiên chức làm mẹ. Vì vậy, chị em cần chú ý và chăm sóc tử cung để bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là một số lời khuyên của bác sĩ Mai Ngân để giữ cho tử cung luôn khỏe mạnh:
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là nhiều trái cây, rau củ quả tươi và thực phẩm giàu vitamin B và chất xơ.
- Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, đặc biệt trong thời gian kinh nguyệt để ngăn ngừa vi khuẩn và nhiễm trùng.
- Tập luyện và vận động điều độ, để lưu thông khí huyết, tăng cường sức đề kháng và ngăn chặn nhiễm trùng.
- Giữ tâm trạng thoải mái, tích cực và vui vẻ.
- Thăm khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 tháng để được kiểm tra và điều trị kịp thời các bất thường.
Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có đội ngũ chuyên gia giỏi, giàu kinh nghiệm và sở hữu trang thiết bị hiện đại. Chúng tôi cam kết chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản và thiên chức thiêng liêng của người phụ nữ.
Nếu bạn cần đặt lịch khám và tư vấn với các chuyên gia tại Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ đến:
Hy vọng thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tử cung và quan trọng của nó trong hệ thống sinh sản của phụ nữ. Nếu có thắc mắc hoặc băn khoăn, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ từ các chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi!