Thú mỏ vịt là một loài động vật có vú nhỏ lưỡng cư ở Úc, thu hút sự chú ý bởi sự kết hợp độc đáo giữa những đặc điểm nguyên thủy và khả năng thích nghi đặc biệt. Chúng có mỏ phẳng, trông khá hài hước mà ban đầu nhà nghiên cứu tưởng rằng đó là mỏ của một con vịt được gắn vào cơ thể của một con động vật có vú. Thêm vào sự độc đáo của chúng là những mảng lông trắng rõ ràng dưới mắt. Lớp lông phần còn lại trên cơ thể có màu từ đen đến nâu nhạt ở phía trên, và lông màu nhạt hơn ở mặt dưới.
Thú mỏ vịt sống ở đâu? Ăn gì?
Thú mỏ vịt thường sống ở các tuyến đường thủy phía đông của Australia. Chúng có thể được tìm thấy ở các địa hình khác nhau, từ vùng cao của Tasmania và dãy núi Alps của Úc đến các vùng đất thấp gần biển. Mặc dù đôi khi chúng cũng xuất hiện trong nước mặn, nhưng thú mỏ vịt phải tìm kiếm thức ăn trong nước ngọt, nơi hệ thống định vị điện của chúng hoạt động.
Thú mỏ vịt có mặt ở tất cả các bang miền đông Australia, trong cả hệ thống sông chảy về hướng đông và hướng tây. Tuy nhiên, chúng không xuất hiện ở vùng phía bắc Queensland và không giống như người anh em của chúng – loài thú lông nhím, chúng không có sự hiện diện trên đảo New Guinea.
Chúng thường ăn động vật không xương sống sống dưới đáy nước, nhưng cũng có thể ăn ếch, cá hoặc côn trùng trên mặt nước. Loài động vật nhút nhát này hoạt động tích cực nhất từ hoàng hôn đến bình minh, và ban ngày chúng thường trú ẩn trong các hang đào bên bờ suối.
Đặc điểm của thú mỏ vịt
Thú mỏ vịt thích nghi một cách tinh vi với cuộc sống dưới nước. Chúng có hình dạng thân hình dẹt giống ngư lôi, lớp lông rậm không thấm nước và các chi trước mạnh mẽ để bơi và đào bới. Ngay cả đầu của chúng cũng được sắp xếp một cách hợp lí, với mỗi tai đặt trong một rãnh cùng với một con mắt nhỏ.
Giác quan thị giác, khứu giác và thính giác của thú mỏ vịt ngừng hoạt động khi chúng lặn xuống nước tìm kiếm thức ăn. Tuy nhiên, chúng có một hệ thống cảm ứng phức tạp cho phép chúng di chuyển hoàn hảo dưới nước. Đặc biệt, chúng thuộc một nhóm động vật có lịch sử cổ xưa đặc biệt.
Thú mỏ vịt thường sống một mình, dành cả cuộc đời để tìm kiếm thức ăn dọc theo đáy sông, suối và hồ, hoặc nghỉ ngơi trong các hang đào trên bờ. Chúng rất năng động và tìm kiếm thức ăn liên tục khi ở dưới nước. Chúng sử dụng mỏ mình để lục qua các mảnh vụn dưới lòng suối để săn côn trùng ấu trùng và động vật giáp xác nước ngọt (đó là thức ăn ưa thích của chúng).
Thú mỏ vịt hoạt động tích cực nhất từ hoàng hôn hôm trước đến bình minh ngày hôm sau. Tùy thuộc vào mùa, mức độ che phủ mây, lượng nước chảy và sở thích cá nhân, chúng cũng có thể hoạt động vào ban ngày.
Thú mỏ vịt không biết ngủ đông. Mặc dù vậy, cơ thể của chúng có nhiệt độ thấp đáng kỳ lạ đối với các loài động vật có vú, khoảng 32 °C. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chúng có thể duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định ngay cả sau thời gian dài ở trong nước có nhiệt độ thấp tới 4 °C.
Những điều thú vị về thú mỏ vịt
Thú mỏ vịt có chiều dài từ 38 đến 60 cm, trong đó con đực thường lớn hơn con cái.
Các đặc điểm thích nghi dưới nước bao gồm cơ thể phẳng, mắt và mũi nằm ở lưng, và lớp lông dày không thấm nước giúp chúng giữ nhiệt tốt. Những lông dày cũng giúp bảo vệ lớp lông mềm mại bên dưới, giúp chúng luôn khô ráo ngay cả sau nhiều giờ ở trong nước.
Lớp màng chân rộng kéo dài từ bàn chân trước qua móng vuốt và rất cần thiết để đẩy thú mỏ vịt trong nước. Đuôi giống như một cái chèo và giúp thú mỏ vịt duy trì thăng bằng khi bơi, trong khi bàn chân sau thì giống như bánh lái và phanh.
Bộ xương độc đáo của thú mỏ vịt bao gồm đai vai mạnh mẽ cổ xưa và xương cánh tay rộng, ngắn cung cấp các vùng bám cơ rộng rãi cho các chi trước mạnh mẽ. Bên ngoài của mỏ được bao phủ bởi làn da nhạy cảm và mềm mịn. Bên trong, thú mỏ vịt trưởng thành không có răng thật mà thay vào đó đã phát triển những miếng mô nướu cứng phẳng.
Thú mỏ vịt có độc không?
Con thú mỏ vịt đực có một chiếc cựa ở mặt trong của mỗi mắt cá chân, được nối với một tuyến nọc độc trên đùi. Cựa có thể được sử dụng để tự vệ và có độc đủ mạnh để giết chết các động vật nhỏ và gây đau đớn dữ dội nếu xuyên qua da con người.
Thú mỏ vịt đẻ trứng hay đẻ con?
Vòng đời của thú mỏ vịt trong tự nhiên vẫn còn rất ít được biết và chỉ một phần nhỏ trong số chúng được nuôi nhốt thành công. Các con đực và con cái gặp nhau duy nhất trong mùa sinh sản và không giao phối cho đến khi đạt mười bốn tuổi trở lên. Các con đực thường đánh nhau trong mùa sinh sản, gây thương tích cho nhau bằng những chiếc gai sắc nhọn ở mắt cá chân.
Quá trình tán tỉnh và giao phối diễn ra trong nước từ cuối mùa đông đến mùa xuân. Thời gian này thay đổi tùy theo vĩ độ, với các vùng phía bắc giao phối sớm hơn và các vùng phía nam giao phối muộn hơn. Việc giao phối là một công việc vất vả, trong một trường hợp được ghi lại, con đực nắm chặt đuôi con cái bằng mỏ của mình trong khi dẫn dắt một cuộc rượt đuổi mệt mỏi.
Con đực không tham gia nuôi con non. Thay vào đó, con cái xây dựng một cái hang đẻ đặc biệt, trong đó chúng thường đẻ hai quả trứng nhỏ. Quá trình ấp trứng kéo dài ít nhất hai tuần (có thể lên đến một tháng) và sau đó còn mất thêm 6 đến 10 ngày để các con lột xác thành hình dạng con thú mỏ vịt nhỏ. Trong suốt thời gian ấp trứng, con cái cuộn tròn quanh trứng với đuôi chạm vào mỏ để giữ ấm.
Con thú mỏ vịt nhỏ nở ra từ trong trứng với sự giúp đỡ của một răng trứng và núm thịt, còn sót lại từ quá khứ của loài bò sát. Chúng bú sữa từ lông vú đặc biệt và được bảo vệ trong hang, bú từ ba đến bốn tháng trước khi tự lập. Con thú mỏ vịt mới nở có trọng lượng tăng gấp 20 lần trong 14 tuần đầu đời và có những chiếc răng còn sót lại rụng sau khi rời khỏi hang để tự tìm kiếm thức ăn.
Con đực và con cái trưởng thành hoàn toàn khi khoảng từ 12 đến 18 tháng tuổi, và chúng sinh sản khi khoảng 18 tháng tuổi. Thú mỏ vịt là một loài có tuổi thọ cao, với số liệu ghi nhận cho thấy một số cá thể sống hơn 20 năm trong tự nhiên.