Hãy cùng khám phá về Thạch Thất – một huyện tuyệt đẹp nằm ở phía tây của Hà Nội.
Vị trí địa lý
Thạch Thất nằm ở phía bắc và đông bắc giáp huyện Phúc Thọ, phía đông nam và nam giáp huyện Quốc Oai, phía tây nam và nam giáp tỉnh Hòa Bình, phía tây giáp thị xã Sơn Tây.
Đơn vị hành chính
Huyện Thạch Thất bao gồm 1 thị trấn Liên Quan và 22 xã: Bình Phú, Bình Yên, Cẩm Yên, Cần Kiệm, Canh Nậu, Chàng Sơn, Đại Đồng, Dị Nậu, Đồng Trúc, Hạ Bằng, Hương Ngải, Hữu Bằng, Kim Quan, Lại Thượng, Phú Kim, Phùng Xá, Tân Xã, Thạch Hòa, Thạch Xá, Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung.
Diện tích và dân số
Thạch Thất có diện tích 184,6 km² và dân số khoảng 189.527 người (2013).
Đặc điểm nổi bật
Thạch Thất nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên kết hợp giữa sơn thủy núi đá vôi và đồng bằng. Điểm đáng chú ý nhất ở đây là chùa Tây Phương tọa lạc tại xã Thạch Xá.
Ngoài ra, xã Chàng Sơn nổi tiếng với nghề làm quạt và đồ mộc, xã Bình Phú nổi tiếng với nghề mây tre đan, xã Hữu Bằng nổi tiếng với buôn bán và thương mại. Xã Đồng Trúc là nơi đã tồn tại một cộng đồng dân cư từ hơn 2000 năm trước, với nhiều di tích khảo cổ và đình Trúc Động cổ nhất huyện.
Thạch Thất cũng là quê hương của nhiều danh nhân văn hóa, như Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, nhà văn hóa Nguyễn Tử Siêu, nhà viết kịch Tào Mạt và nhà thơ Bằng Việt. Ngoài ra, Thạch Thất còn là quê hương của võ sư Nguyễn Lộc – người sáng lập môn Vovinam (Việt Võ Đạo).
Văn hóa dân gian
Thạch Thất nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, như làng Mộc Chàng Sơn, làng Dệt Hữu Bằng, làng Đan lát Bình Phú, làng làm bánh chè lam Thạch Xá và làng làm kẹo trà lam Đại Đồng.
Một số khu vực trong huyện Thạch Thất như Làng Chàng Sơn, Thôn Phú Hòa (Làng Ra) xã Bình Phú, Thạch Xá vẫn duy trì truyền thống nghệ thuật dân gian “Múa rối nước”. Hàng năm vào dịp lễ tết, hội làng tổ chức biểu diễn. Đặc biệt, rối nước Làng Ra vẫn giữ được những con rối cổ, và hàng năm các nghệ nhân trong làng tiếp tục tu sửa và thêm mới con rối. Múa rối nước Làng Ra được sáng lập bởi Thiền sư Từ Đào Hạnh và biểu diễn tại nhà Thủy Đình tại hồ Long Trì trong lễ hội Chùa Thầy.
Lịch sử
Thạch Thất trước đây là một huyện thuộc phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây. Tên gọi “Thạch Thất” có nghĩa là nhà đá.
Từ ngày 21 tháng 4 năm 1965, Thạch Thất trở thành một phần của tỉnh Hà Tây. Cùng thời điểm này, xã An Hòa đã được sáp nhập vào xã Tiến Xuân thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình.
Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Thạch Thất trở thành một phần của tỉnh Hà Sơn Bình, gồm 19 xã.
Từ năm 1978 đến 1991, Thạch Thất đã nhập vào thủ đô Hà Nội.
Từ ngày 12 tháng 8 năm 1991, Thạch Thất lại trở về tỉnh Hà Tây.
Ngày 23 tháng 6 năm 1994, xã Liên Quan được nâng cấp thành thị trấn Liên Quan.
Ngày 28 tháng 8 năm 1994, xã Thạch Hòa được thành lập trên cơ sở một phần diện tích và dân số của các xã Bình Yên, Tân Xã, Hạ Bằng và Đồng Trúc. Kể từ đó, huyện Thạch Thất có thị trấn Liên Quan và 19 xã.
Từ ngày 29 tháng 5 năm 2008, khi tỉnh Hà Tây bị giải thể, Thạch Thất trở thành một huyện của Hà Nội. Cùng ngày đó, HĐND thành phố Hà Nội quyết định chuyển quản lý 3 xã từ huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình cho huyện Thạch Thất, đó là các xã: Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung.
Ngày 8 tháng 5 năm 2009, diện tích tự nhiên và dân số của 3 xã Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình đã được sáp nhập vào huyện Thạch Thất. Vậy là huyện Thạch Thất có 1 thị trấn và 22 xã, được duy trì cho đến nay.
Các nhà khoa bảng nổi tiếng
Một số nhà khoa bảng nổi tiếng từ triều đại Lý đến triều đại Nguyễn đã sinh ra và có đất thưởng quyền ở huyện Thạch Thất, gồm: Liêu Hiến Chương, Liêu Hiến Quang (xã Hương Ngải), Đỗ Đạt (xã Nguyễn Xá), Nguyễn Ngung (xã Hữu Bằng), Đỗ Hịch (xã Hương Ngải), Nguyễn Tử Kiến (xã Trạch Lôi), Phí Thạc (xã Hương Ngải), Phan Tế (xã Thạch Xá), Phùng Khắc Khoan (xã Phùng Xá), Phan Bảng (xã Hữu Bằng), Nguyễn Côn (xã Thạch Xá), Đỗ Thê (xã Hương Ngải), Nguyễn Nham (xã Phùng Xá), Nguyễn Thì Lượng (xã Phùng Xá), Vũ Đình Dung (xã Phùng Xá), Nguyễn Đăng Huân (xã Hương Ngải), Chu Duy Tân (xã Phùng Xá), Vũ Huy Huyến (xã Đại Đồng), Nguyễn Văn Bân (xã Hữu Bằng),…
Hạ tầng
Hiện nay, trên địa bàn huyện Thạch Thất đã hình thành một số khu đô thị và khu nhà ở cao cấp như Khu công nghệ cao Hòa Lạc và khu đô thị sinh thái Xanh Villas. Huyện có quốc lộ 21, một phần quốc lộ 32 và đại lộ Thăng Long đi qua.
Tham khảo
(Nguồn: LADEC)