Tết Thanh Minh là gì?
Tết Thanh Minh là một phong tục truyền thống mang tính nhân văn, nhắc nhở chúng ta về nguồn gốc, niềm tôn kính đối với những người đi trước. Trên góc nhìn dân gian, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ cho biết rằng, Tiết Thanh Minh là một trong 24 tiết khí. Tiết khí này được xác định theo quan niệm của các quốc gia Châu Á.
Ý nghĩa của Tết Thanh Minh
Trong cách hiểu đơn giản nhất, “thanh” có nghĩa là không khí trong lành, “minh” có nghĩa là sáng sủa. Tết Thanh Minh chính là khoảng thời gian trời mát mẻ và sáng rõ. Tết Thanh Minh nằm ở vị trí thứ 5 trong số 24 tiết khí, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông Chí 105 ngày. Tết Thanh Minh kéo dài khoảng 15 – 16 ngày, bắt đầu từ ngày 5/4 Dương Lịch (15/2 Âm Lịch) và kéo dài đến ngày 20/4.
Ngày đầu tiên của Tết Thanh Minh được gọi là Tết Thanh Minh. Hơn nữa, vào những ngày đầu tháng 3, cũng diễn ra Hội Đạp Thanh, một lễ hội có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong dịp này, nam nữ thường mua sắm quần áo để cùng đi chơi xuân.
Tạo niềm kính trọng và nhân văn
Tết Thanh Minh mang ý nghĩa rất quan trọng trong tâm linh và tình cảm của người dân Việt Nam. “Sống có nhà, chết có mồ” là quan niệm rất sâu đậm ở người Việt Nam. Đối với người đã khuất, mộ cũng như một ngôi nhà. Đối với người sống, mộ là nơi để thể hiện tình cảm và gần gũi với người đã mất.
Vào ngày Tết Thanh Minh, chúng ta tưởng nhớ đến người thân đã mất bằng cách chăm sóc và làm sạch mộ của họ. Nếu người thân của mình đang ở trong cõi ngạ quỷ, vong linh, thì họ sẽ được yên lòng. Điều này thể hiện lòng biết ơn và tình cảm chân thành của người sống đối với người đã khuất.
Hơn nữa, việc tạ lễ như vậy cũng giúp thần linh cai quản khu vực đó có thêm phước báu, và người thân của chúng ta cũng được an lành hơn. Đó là lý do Tết Thanh Minh là một phong tục truyền thống cực kỳ nhân văn, nhắc nhở chúng ta về cội nguồn, niềm tôn kính và lòng biết ơn đối với những người đi trước.
Người Việt thường làm gì trong Tết Thanh Minh?
Ngày Tết Thanh Minh liên quan chặt chẽ đến nghi lễ tảo mộ và sửa sang lại các mộ gia tộc để chúng trở nên ấn tượng và sạch sẽ hơn. Đó cũng là dịp để mọi người tri ân và tưởng nhớ những người thân đã mất.
Theo giáo sư Nguyễn Ánh Hồng – Trưởng khoa Văn hóa Phát triển tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, vào ngày Thanh Minh, mọi người đi tảo mộ và làm lễ cúng gia tiên sau đó. Tảo mộ là hoạt động chính để sửa sang các mộ gia tộc và thắp hương cho người đã khuất.
Dịp Tết Thanh Minh, các nghĩa trang thường trở nên sôi động, bởi trẻ em cũng được đi cùng để hiểu biết về mộ phần của tổ tiên và học hỏi các nghi lễ truyền thống.
Người sống xa quê thường sắp xếp công việc để về quê tảo mộ. Tuy nhiên, không phải ai cũng thể về đúng ngày Tết Thanh Minh. Bất kỳ dịp nào trong thời gian Tết Thanh Minh cũng được cho là thích hợp để về thăm mộ người thân.
Sự lòng biết ơn và nhân văn của người Việt cũng được thể hiện trong Tết Thanh Minh thông qua việc giúp đỡ sửa sang và quét dọn những mộ không có người chăm sóc hoặc mộ vắng người thăm. Khi thắp hương cho mộ gia tộc, mọi người thường thắp một nén hương cho mỗi mộ xung quanh.
Ngoài việc tảo mộ, trong ngày Tết Thanh Minh, người Việt còn chuẩn bị mâm cúng tại nhà và ngoài mộ để cúng tổ tiên.
Đôi chút tôn kính, lòng biết ơn và sự chăm sóc cho những người đã khuất sẽ giúp cho chúng ta duy trì những giá trị truyền thống và tạo nên một tết thanh minh ý nghĩa và đáng nhớ.
Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu thêm về Tết Thanh Minh và giá trị tinh thần của nó.
Đọc thêm: LADEC