Xem toàn bộ tài liệu Lớp 8: tại đây
Cơ quan phân tích thính giác là một phần quan trọng trong cơ thể con người và các loài sinh vật khác trong tự nhiên. Nó giúp chúng ta hiểu về cấu trúc và hoạt động của tai, mang lại cho chúng ta kiến thức khoa học về những điều này.
I – Bài tập nhận thức kiến thức mới
Bài tập 1 (trang 132-133 VBT Sinh học 8): Hãy quan sát hình 51 – 1 SGK để hoàn chỉnh thông tin về các thành phần cấu tạo và chức năng của tai ngoài và tai giữa.
Trả lời:
Tai được chia thành ba phần chính: tai ngoài, tai giữa và tai trong.
-
Tai ngoài bao gồm vành tai và ống tai. Vành tai có nhiệm vụ hứng sóng âm và ống tai định hướng sóng âm. Tai ngoài giới hạn với tai giữa bằng màng nhĩ có đường kính khoảng 1cm.
-
Tai giữa là một khoang xương, bên trong có chuỗi xương tai gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp. Xương búa gắn vào màng nhĩ và xương bàn đạp tiếp xúc với màng cửa bầu dục, màng này có diện tích nhỏ hơn màng nhĩ khoảng 18 – 20 lần.
-
Khoang tai giữa kết nối với cuống họng thông qua ống Eustachius, giúp cân bằng áp suất hai bên màng nhĩ.
Bài tập 2 (trang 133 VBT Sinh học 8): Hãy quan sát kĩ hình 51 – 2 SGK kết hợp với thông tin trong bài để nêu cấu tạo và chức năng của ốc tai.
Trả lời:
Ốc tai gồm ốc tai xương và ốc tai màng:
-
Ốc tai màng là một ống màng chạy suốt dọc ốc tai xương và cuốn quanh trụ ốc hai vòng rưỡi. Nó bao gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dưới và màng bên ở gần vách xương của ốc tai xương.
-
Màng cơ sở có khoảng 24.000 sợi liên kết có độ dài khác nhau. Chúng dài ở đỉnh ốc và ngắn dần khi xuống miệng ốc. Chúng chạy ngang từ trụ ốc sang thành ốc.
-
Trên màng cơ sở có cơ quan Coocti, trong đó có các tế bào thụ cảm thính giác.
Chức năng của ốc tai là thu nhận các kích thích từ sóng âm.
II – Bài tập tóm tắt và ghi nhớ kiến thức cơ bản
Bài tập (trang 133 VBT Sinh học 8): Điền nội dung thích hợp vào chỗ trống của những câu sau:
Trả lời:
Tai là bộ phận chịu trách nhiệm tiếp nhận âm thanh.
Sóng âm vào tai làm rung màng nhĩ, truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong và gây ra chuyển động ngoại dịch trong ống tai màng. Những chuyển động này tác động lên các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan Coocti nằm trên màng cơ sở, khiến chúng hưng phấn và chuyển thành xung thần kinh truyền về vùng thính giác ở não thái dương. Qua đó, chúng ta nhận biết được âm thanh đã được phát ra.
Tai trong cũng bao gồm bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên, giúp nhận thông tin về vị trí cơ thể.
III – Bài tập củng cố, hoàn thiện kiến thức
Bài tập 1 (trang 133 VBT Sinh học 8): Quá trình thu nhận kích thích của sóng âm diễn ra như thế nào giúp chúng ta nghe được?
Trả lời:
Sóng âm từ nguồn âm phát ra được tai ngoài thu lấy, truyền qua tai giữa làm rung màng nhĩ, rồi truyền qua chuỗi xương tai và làm rung màng cửa bầu, cuối cùng dẫn đến chuyển động ngoại dịch trong ống tai màng. Những chuyển động này tác động lên cơ quan Coocti. Tùy thuộc vào tần số và cường độ của sóng âm (âm bổng hay âm trầm), các tế bào thụ cảm thính giác trên màng cơ sở sẽ hưng phấn ở vùng tương ứng, truyền về trung ương để ta nhận biết âm thanh.
Bài tập 2 (trang 134 VBT Sinh học 8): Vì sao chúng ta có thể nhận biết âm phát ra từ bên phải hay bên trái?
Trả lời:
Khi có âm thanh, nó tác động lên không khí, tạo ra sự rung động dưới dạng sóng. Sóng này lan truyền trong không khí và đến tai của chúng ta, hai lỗ tai của chúng ta có hai màng nhĩ và hai màng nhĩ này tiếp nhận sóng từ không khí.
Nếu âm thanh phát ra từ bên phải, nó sẽ tác động lên tai phải trước. Tác động này sẽ được các tế bào thần kinh cảm nhận và truyền đến não trung ương. Tại đây, âm thanh sẽ được phân tích và truyền lại phản xạ cho các bộ phận cơ thể.
Bài tập 3 (trang 134 VBT Sinh học 8): Hãy thử thí nghiệm sau: Thiết kế một dụng cụ giống ống nghe của bác sĩ nhưng dùng 2 ống cao su nối với tai có độ dài khác nhau. Nhắm mắt và thử xác định xem có cảm nhận gì khi gãi lên trên màng cao su?
Trả lời:
Chúng ta sẽ cảm thấy âm thanh phát ra từ phía tương ứng với ống cao su ngắn hơn.
Bài tập 4 (trang 134-135 VBT Sinh học 8): Chọn phương án đúng nhất bằng cách điền dấu × vào ô ở đầu câu.
Trả lời:
Cấu trúc của tai gồm:
A – Tai ngoài: I, II
Tai giữa: III, VI
Tai trong: IV, V, VII, VIII ×
B – Tai ngoài: I, III
Tai giữa: V, VI
Tai trong: III, IV, VII, VIII
C – Tai ngoài: I, II
Tai giữa: V, VII
Tai trong: III, IV, VI, VIII
D – Tai ngoài: I, II
Tai giữa: III, VI
Tai trong: V, VI, VII, VIII