Sudan – Đất nước lớn nhất châu Phi
Sudan, được gọi chính thức là Cộng hòa Sudan, là quốc gia có diện tích lớn nhất ở châu Phi. Nằm ở điểm giao giữa Sừng Châu Phi và Trung Đông, Sudan tiếp giáp với nhiều quốc gia như Ai Cập, Eritrea, Ethiopia, Kenya, Uganda, Cộng hòa Dân chủ Congo, Cộng hòa Trung Phi, Tchad và Libya. Với diện tích lớn, Sudan đứng thứ 10 trên thế giới.
Lịch sử của Sudan
Thống nhất với Ai Cập
Vào năm 1820, vua Ai Cập Muhammad Ali Pasha đã xâm chiếm miền Bắc Sudan và sau đó phái con trai là Ibrahim Pasha để xâm lược miền Nam. Sau khi lên ngôi, Ismail I – cháu của Muhammad Ali – tiếp tục củng cố chủ quyền của Ai Cập trên lãnh thổ Sudan.
Thời kỳ hỗn loạn Mahdi
Năm 1879, các cường quốc Âu Châu can thiệp vào nội bộ Ai Cập, buộc vua Ismail phải thoái vị và lập hoàng tử Tewfik lên ngôi. Trong khi đó, Muhammad ibn Abdalla – tự xưng là “Mahdi” (thủ lĩnh) – ở Sudan đã dấy binh, muốn trục xuất người ngoại xâm và phục hưng đạo Hồi. Mahdi thu hút đông đảo người theo và tấn công thủ đô Khartoum. Trong cuộc tấn công đó, thành phố này bị chiếm và tướng Charles George Gordon – người Anh – cũng thiệt mạng. Quân đội Ai Cập phải rút lui khỏi Sudan.
Thời kỳ Mahdi trị
Sau khi Mahdi qua đời sau sáu tháng, Abdallahi ibn Muhammad lên thay, tự xưng là Khalifa (thống lĩnh) của Sudan. Thời kỳ này, Sudan được trị bằng cách áp đặt luật Hồi giáo khắt khe và hủy các tư liệu liên quan đến đạo Hồi. Tuy nhiên, quân Sudan gặp thất bại liên tiếp trước quân Anh, quân Ý và quân Bỉ.
Sudan thuộc Anh-Ai Cập
Vào cuối thế kỷ 19, quân Anh dưới sự chỉ huy của tướng Horatio Kitchener đã chiếm lại Sudan sau một cuộc hành quân dài. Quân Anh đánh tan lực lượng Mahdi trong ba năm từ 1896 đến 1898. Sau đó, Anh và Ai Cập lập cơ chế đồng trị Sudan, mặc dù thực tế chính phủ Anh là người cai trị chính. Năm 1954, Anh và Ai Cập đồng thuận trao độc lập cho Sudan, và nước này chính thức độc lập vào ngày 1 tháng 1 năm 1956.
Nội chiến ở Sudan
Nội chiến Sudan thứ nhất (1955 – 1972)
Ngay sau khi Sudan độc lập, hai miền Bắc và Nam đã bắt đầu xung đột. Miền Nam có nền văn hóa bản địa và theo đạo Thiên Chúa, trong khi miền Bắc có nhiều liên hệ với khối Ả Rập và đạo Hồi. Cuộc nội chiến, còn được gọi là “Loạn Anyanya”, bùng phát khi chính phủ miền Bắc hủy bỏ kế hoạch thiết lập một thể chế liên bang. Trong thời gian tranh chấp kéo dài 17 năm, hàng trăm ngàn người đã thiệt mạng và hàng triệu người bị tị nạn.
Nội chiến Sudan thứ hai (1983 – 2005)
Từ năm 1983 đến 2005, Sudan đối mặt với nội chiến gay gắt. Chính phủ Sudan đưa ra chính sách “Hồi hóa” toàn quốc và áp dụng luật Hồi giáo Shari’a. Miền Nam Sudan phản đối chính sách này và hình thành tổ chức SPLA (Quân đội Giải phóng Nhân dân Sudan) để đấu tranh cho độc lập. Cuộc chiến kéo dài và gây nên nạn đói và khốn khổ cho dân cư. Cuối cùng, vào năm 2005, cuộc hòa đàm đã diễn ra và Hiệp ước Hòa bình Tổng thể được ký kết, cho phép miền Nam Sudan tự trị.
Xung đột ở Darfur
Cùng với cuộc nội chiến ở miền Nam, vùng Darfur phía Tây của Sudan cũng đối mặt với cuộc xung đột nghiêm trọng từ năm 2003. Xung đột này bắt nguồn từ tranh chấp lãnh thổ giữa các bộ tộc. Chính phủ Sudan đã tài trợ nhóm dân binh để chấm dứt xung đột, nhưng nhóm dân binh này đã gây ra nạn diệt chủng và gây thương vong hàng nghìn người. Xung đột ở Darfur đã gây ra một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn nhất thế giới.