Cây sâm ngọc linh trong tự nhiên
Sâm Ngọc Linh Là Gì?
Cây sâm ngọc linh, có tên khoa học là Panax Vietnamensis, cũng được gọi với nhiều tên khác như sâm Việt Nam, sâm Khu Năm, sâm đốt trúc, trúc tiết nhân sâm, củ ngải rọm con… Được công nhận là loại sâm quý nhất thế giới, sâm ngọc linh đang nhận được sự quan tâm đặc biệt.
Đặc Điểm Nhận Biết Cây Sâm Ngọc Linh
Thân Cây Sâm Ngọc Linh
Cây sâm ngọc linh có thân khí sinh thẳng đứng, đường kính thân từ 4-8mm, có màu lục hoặc hơi tím. Thân rễ của cây có đường kính từ 1-2cm, mọc bò ngang như củ hoàng, mang nhiều rễ nhánh và củ. Mỗi thân cây mang lá, và mỗi thân cây có một đốt dài khoảng 0.5-0.7cm.
Lá Cây Sâm Ngọc Linh
Cây sâm ngọc linh có một lá duy nhất không rụng suốt từ năm thứ nhất đến năm thứ ba; chỉ từ năm thứ 4 trở đi mới có thêm 2 đến 3 lá. Lá kép nằm trên đỉnh của thân mang lá, hình chân vịt mọc vòng với 3-5 nhánh lá. Cuống lá kép dài 6-12mm, mang 5 lá chét. Lá chét ở chính giữa lớn hơn cả, độ dài từ 12-15cm, rộng 3-4cm. Lá chét có hình bầu dục, mép khía răng cưa, chóp nhọn, và lá có lông ở cả hai mặt.
Hoa Quả Của Sâm Ngọc Linh
Cây sâm ngọc linh đạt tuổi từ 4-5 năm tuổi sẽ có hoa quả. Hoa hình tán đơn mọc dưới các lá thẳng với thân. Mỗi tán có 60-100 hoa, cuống hoa ngắn, gồm 5 lá đài, 5 cánh hoa, 5 nhị, 1 bầu ô và 1 vòi nhụy. Quả sâm ngọc linh mọc ở trung tâm của tán lá, có độ dài khoảng 0.8cm và rộng 0.5cm. Mỗi quả sâm chứa một hoặc đôi khi hai hạt, và mỗi cây sâm thường có từ 10-30 quả.
Hạt Sâm Ngọc Linh
Hạt giống sâm ngọc linh có màu nâu đỏ, nâu, vàng hoặc vàng nhạt, hoặc có màu đỏ tươi. Khi thu hoạch, hạt thường tập trung ở giữa các tán lá. Khi chín, hạt có màu đỏ và kích thước từ 0.5cm đến 0.6cm. Mỗi quả sâm có từ 1-2 hạt, và mỗi cây sâm có từ 10 đến 30 quả.
Nguồn Gốc Sâm Ngọc Linh – Cây Sâm Ngọc Linh Mọc Ở Đâu?
Rừng sâm ngọc linh tại vùng núi Ngọc Linh
Hiện tại, sâm ngọc linh chỉ được phát hiện tại hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam. Loại sâm này chỉ mọc ở độ cao từ 1200m trở lên, với mật độ cao nhất có thể tìm thấy ở khoảng từ 1700-2000m. Sâm ngọc linh thường mọc theo bờ suối, nơi đất có nhiều chất dinh dưỡng.
Cụ thể, sâm ngọc linh mọc tập trung dưới chân núi Ngọc Linh, một ngọn núi cao 2578m với lớp đất vàng đỏ trên đá granit dày 50cm. Đất tại khu vực này có độ mùn cao, xốp và độ nguyên sinh còn rộng. Từ đó, cây sâm ngọc linh được gọi theo tên “Ngọc Linh”.
Theo nghiên cứu mới nhất, ngoài vùng núi Ngọc Linh, sâm ngọc linh còn được tìm thấy tại 3 ngọn núi khác, bao gồm núi Ngọc Lum Heo thuộc xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, đỉnh núi Ngọc Am thuộc Quảng Nam và Đắc Glây thuộc tỉnh Kon Tum.
Điều Kiện Sống Của Cây Sâm Ngọc Linh
Để cây sâm ngọc linh phát triển tối ưu nhất, nó cần được trồng ở vùng cao gần 2000m với những điều kiện thiết yếu. Cây mọc dưới tán rừng ẩm, nhiều mùn và yêu cầu nhiệt độ thích hợp từ 20°C-25°C vào ban ngày và 15°C-18°C vào ban đêm. Sâm ngọc linh có tuổi thọ lên đến 100 năm và tốc độ sinh trưởng khá chậm.
Quá Trình Phát Triển Cây Sâm Ngọc Linh
Việc khai thác cây sâm ngọc linh không hề dễ dàng. Quá trình sinh trưởng của cây sâm ngọc linh đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác hợp lý. Điều này giúp con người tận dụng nguồn sâm quý mà không lãng phí tài nguyên tự nhiên.
- Tháng 1 hàng năm, cây sẽ phát triển chồi mới sau kỳ ngủ đông và trở thành cây sâm ngọc linh trưởng thành, chỉ có một tán hoa.
- Tháng 4 đến tháng 6 là thời điểm sâm ngọc linh nở hoa và kết quả.
- Tháng 7, cây cho quả chín và kéo dài đến tháng 9.
- Cuối tháng 10, phần thân khí sinh lụi tàn dần, lá rụng và để lại vết sẹo ở đầu củ sâm. Sau đó, cây lại ngủ đông đến hết tháng 12.
Bằng cách căn cứ vào vết sẹo đầu củ mỗi mùa đông, người ta có thể tính được tuổi của cây sâm ngọc linh. Vì sâm chỉ rụng 1 lá trong 3 năm đầu, nên phải ít nhất sau 3 năm sâm mới có 1 vết sẹo. Sâm ngọc linh được khuyến cáo nên khai thác từ 5 năm tuổi trở lên. Mùa đông cũng là mùa thu hoạch tốt nhất cho phần thân rễ của sâm.
Bảo Tồn Và Phát Triển Sâm Ngọc Linh
Bảo tồn và phát triển tài nguyên quốc gia – Sâm Ngọc Linh
Giá trị của sâm ngọc linh nằm ở độ tuổi và sâm tự nhiên có giá trị cao hơn. Thân rễ của cây sâm là bộ phận chủ yếu được sử dụng làm thuốc và có giá trị đối với y học. Ngoài ra, sâm ngọc linh cũng được sử dụng để ngâm rượu thuốc và làm món ăn bồi bổ sức khỏe.
Tuy cây sâm ngọc linh được khai thác, mua bán và sử dụng rộng rãi, điều này đã dẫn đến sự cạn kiệt của cây sâm tự nhiên. Một số người đã lợi dụng tài nguyên quốc gia và khai thác quá mức, gây hủy hoại vùng sâm tự nhiên tại Quảng Nam và Kon Tum.
Để bảo vệ nguồn sâm, Chính phủ Việt Nam đã thành lập vùng cấm quốc gia ở khu vực có sâm tự nhiên phát triển. Sâm ngọc linh đã được đưa vào danh sách cây cấm khai thác và mua bán bất hợp pháp. Tỉnh Quảng Nam cũng đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích bảo tồn cây sâm ngọc linh. Việc trồng và khai thác sâm ở Kon Tum và Quảng Nam được tổ chức và có kế hoạch rõ ràng.
Với các kiến thức về sâm ngọc linh, ta có thể lan truyền niềm tự hào về loại sâm quý này, tránh mua phải sâm ngọc linh giả mạo và bảo vệ nguồn tài nguyên tự nhiên quý giá của đất nước.
Một số thông tin có thể bạn quan tâm: