Phân Nhóm Tin Tức
Các báo ở Việt Nam thông thường chia tin tức thành 2 loại: trong nước và ngoại quốc. Khi đề cập đến tin tức ngoại quốc, các báo thường sử dụng các tiêu đề khác nhau như: Thời sự Quốc tế, Việt Nam & Thế giới, Thế giới hôm nay, Quốc tế/Thời sự quốc tế, Thời sự thế giới… Tuy nhiên, cụm từ “thế giới” trong thời sự thế giới ít được sử dụng và có thể có người cho rằng không phù hợp.
Quốc Tế và Thế Giới
Quốc tế và thế giới là hai từ tiếng Hán Việt. Quốc tế có nghĩa là “các nước trên thế giới” hoặc “liên quan đến quan hệ giữa các nước trên thế giới”. Trong khi đó, thế giới có nhiều nghĩa khác nhau, trong đó nghĩa cụ thể mà chúng ta đang đề cập ở đây là “Trái đất, nơi mà toàn bộ loài người sinh sống”. Tuy vậy, trong một số trường hợp, thế giới có thể hiểu tương đương với thế gian. Trong bối cảnh phân chia tin tức như hiện nay, quốc tế và thế giới được sử dụng để chỉ “phần còn lại của nhân loại ngoại trừ Việt Nam” (mặc dù Việt Nam là một phần của thế giới).
Việc Sử Dụng Các Từ Ngữ
Việc sử dụng từ “thế giới” và “quốc tế” có thể hoán vị tùy vào ngữ cảnh. Ví dụ, có thể dùng thế giới/ quốc tế để chỉ tin tức, trang thông tin hoặc sự kiện toàn cầu. Tuy nhiên, trong một số tình huống cụ thể, việc thay thế như vậy không được phù hợp. Ví dụ, khi nói về Giải vô địch bóng đá thế giới, đó là giải dành cho tất cả các quốc gia trên thế giới tranh tài theo một thể thức nhất định, diễn ra 4 năm một lần. Đây là một sự kiện quan trọng cho toàn nhân loại, không riêng gì một quốc gia cụ thể. Trong trường hợp này, việc nói về Giải bóng đá quốc tế sẽ chỉ ám chỉ “nhiều quốc gia trên thế giới tham gia mà không phải tất cả các quốc gia”. Tương tự, cũng có các ví dụ như Kỷ lục thế giới, nổi tiếng thế giới, quốc tế ngữ, du lịch thế giới…
Một Số Trường Hợp Đặc Biệt
Có những trường hợp, sự phân biệt giữa thế giới và quốc tế không quá rõ ràng. Ví dụ, báo chí thế giới cũng có thể được hiểu là báo chí quốc tế, các nhà khoa học quốc tế cũng có thể được gọi là các nhà khoa học thế giới, nhìn ra thế giới có thể hiểu là nhìn ra quốc tế… Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khác, cách sử dụng này phụ thuộc vào thói quen. Ví dụ, thay vì nói Câu chuyện thế giới, có thể dùng Câu chuyện quốc tế. Thay vì nói nổi tiếng quốc tế, có thể dùng nổi tiếng thế giới. Thay vì nói thế giới ngữ, có thể nói quốc tế ngữ. Thay vì dùng du lịch quốc tế, có thể dùng du lịch thế giới…
Việc báo Hà Nội Mới sử dụng cụm từ Thời sự thế giới không phản đối ngữ nghĩa. Chỉ có điều, trong báo chí tiếng Việt, chúng ta ít sử dụng cụm từ này (thông thường sử dụng Thời sự Quốc tế) nên người nghe có thể cảm thấy lạ.
PGS.TS. Phạm Văn Tình