Hệ thống địa giới
Mường Lát, một huyện vùng cao biên giới nằm tại phía Tây bắc của tỉnh Thanh Hóa, có đường biên giới dài 110km với nước bạn Lào và giáp các huyện Xốp Bâu, Viêng Xay (Lào), Sơn La và Quan Hóa. Với vị trí đắc địa, Mường Lát có thể phát triển về phía Sơn La và sang nước bạn Lào. Cách trung tâm tỉnh Thanh Hóa (Thành phố Thanh Hóa) khoảng 246km.
Địa hình và môi trường tự nhiên
Nằm trong quá trình cải tạo hàng chục vạn năm của đồng bằng Trung Bộ, đất đai Mường Lát được hình thành chủ yếu từ đá phong hóa tại chỗ. Địa hình của huyện phức tạp, với nhiều dốc, núi cao và đất trung bình là đất tươi xốp. Khu vực trên cao có sự phát triển mạnh mẽ của rừng cây, trong khi các khu vực sườn núi thì bị sói mòn và rửa trôi mạnh.
Mường Lát có mạng lưới sông suối phong phú, trong đó sông mã là con sông lớn nhất. Sông này có nguồn từ Trung Quốc, chảy qua nước bạn Lào và đi vào các xã Tén Tằn, Tam Chung, Trung Lý rồi đổ về Quan Hóa.
Hệ thống giao thông
Hệ thống giao thông đường bộ của huyện đã phát triển từ rất sớm. Năm 1925, thực dân Pháp xây dựng đường Thanh Hóa đi Quan Hóa có chiều dài 246km. Sau đó, những con đường liên huyện như Quan Hóa đi Tam Chung, Quan Hóa đi Quang Chiểu được tạo ra để cung cấp lương thực, thực phẩm và hỗ trợ quân tư trang cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Hiện nay, Mường Lát đã có hệ thống đường ô tô đến trung tâm các xã, trong đó có đường tỉnh lộ 520 đi từ Quan Hóa đến Mường Chanh với tổng chiều dài 136km (trong đó qua Mường Lát là 98km).
Lịch sử và dân cư
Mường Lát, mặc dù mới bước sang tuổi 17, nhưng với lịch sử lâu đời, đây là một trong những địa điểm sinh tụ của người Việt Cổ. Vùng Mường Xưa thuộc châu Quan Da, phủ Thanh Đô. Sau đó, năm 1829, dồn Tàm Châu vào Quan Da và đổi tên thành châu Quan Hóa. Năm 1851, dồn Thạch Thành, Quảng Địa, Quan Hóa về phủ Quảng Hóa kiêm nhiếp. Đầu thế kỷ XX đến trước năm 1930, châu Quan Hóa có 12 tổng, sau đó chính quyền thực dân Pháp cắt giảm 4 tổng và chỉ còn lại 8 tổng. Huyện Mường Lát ngày nay có 2 tổng là tổng Lục Canh và tổng Quang Chiểu.
Thành lập huyện Mường Lát
Ngày 6/3/1963, xã Tam Chung được chia thành 3 xã mới, đó là Trung Lý, Tam Chung và Pù Nhi. Sau đó, theo Nghị định số 163/HĐBT của Hội đồng Bộ Trưởng, xã Tam Chung lại được chia thành 2 phân xã, thành lập thị trấn Mường Lát và xã Tam Chung. Năm 2003, xã Nhi Sơn được thành lập trên cơ sở điều chỉnh diện tích và dân số của xã Pù Nhi.
Dân số và địa giới hành chính
Hiện nay, huyện Mường Lát có 8 xã và 1 thị trấn với tổng số dân 35.536 người (năm 2012). Trong đó, có 6 dân tộc chung sống là Thái, Mông, Khơ Mú, Dao, Kinh và Mường, mỗi dân tộc lại mang sắc thái riêng.
Với vẻ đẹp hoang sơ và đa dạng dân tộc, Mường Lát – huyện vùng cao biên giới này sẽ chắc chắn là một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá vùng đất mới lạ. Hãy tham khảo website LADEC để biết thêm thông tin chi tiết về Mường Lát và những điểm du lịch hấp dẫn nơi đây.
