Một khu vực đầy nắng, hương hoa cà phê và âm vang cồng chiêng
Tây Nguyên luôn khiến chúng ta liên tưởng đến một vùng cao nguyên rực nắng, ngập tràn gió, và thơm mùi hương hoa cà phê. Đó cũng là nơi chúng ta nhớ đến âm thanh ầm ĩ của những chiếc cồng chiêng lễ hội trong các buôn làng trên vùng đại ngàn. Nhưng Tây Nguyên còn có một địa điểm đặc biệt – Ngã ba Đông Dương, nơi mà chỉ một tiếng gà gáy đã đi qua 3 quốc gia.
Một hành trình đến Cột Mốc Ba Nước
Đường từ Ngọc Hồi – Kon Tum đã được nâng cấp, rộng rãi hơn và tốt hơn. Chúng tôi đi qua các buôn làng đầy thịnh vượng và những cánh rừng cao su đang mọc xanh. Ngọc Hồi là một huyện thuộc phía tây Kon Tum, nơi mà di tích chiến tranh và tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Trường Sơn, chiến thắng Plei Kần và Đăk Siêng – Đăk Dục vẫn còn lưu giữ.
Ánh nắng chói chang của Tây Nguyên rọi xuống từ những đồi cao. Dòng cây cao su thẳng tắp theo một đường dài hơn 20km dẫn chúng tôi đến xã biên giới Bờ Y. Cuộc sống của người dân nơi đây thanh bình và yên tĩnh. Không còn các con đường đất đỏ bụi bặm, con đường từ cửa khẩu đến Bờ Y đã được nâng cấp, nhựa phẳng lì và sạch sẽ. Chúng tôi chỉ cần lái xe thẳng đến cửa khẩu Bờ Y.
Sau khi hoàn tất các thủ tục, chúng tôi được lực lượng biên phòng hướng dẫn đi theo một con đường bên trái của cửa khẩu để đến thăm cột mốc ba nước.
Đặt chân đến cột mốc biên giới
Theo một con đường quanh co dài khoảng 10km, chúng tôi đến chân một ngọn đồi, trên đó có một tấm biển ghi “Cột mốc biên giới Việt Nam – Campuchia – Lào”. Chúng tôi leo lên tầm 50 bậc cầu thang bằng bê tông để có cái nhìn rõ ràng về cột mốc trang nghiêm và uy nghi.
Cột mốc cao khoảng 2m, được chế tác từ đá hoa cương với hình dạng khối hình tam giác. Nó nằm giữa một vòng tròn ốp đá màu đen có đường kính khoảng 7m, nằm giữa không gian rộng rãi giữa ngọn đồi cao 1.086m. Trên cột mốc tam giác được in hình Quốc huy của ba nước theo ba hướng: Đông Bắc (Việt Nam), Tây Bắc (Lào) và Tây Nam (Campuchia).
Dưới chân cột mốc tạo thành một con đường nhỏ. Các tỉnh giáp biên như Kon Tum, Attapư và Ratanakiri đã trồng các loại cây kỷ niệm ở đây.
Chạm tay vào cột mốc biên giới quốc gia, chúng tôi có thể nhìn ra toàn cảnh vùng ngã ba Đông Dương phong phú, với màu xanh mát mẻ của rừng và màu đỏ nâu của đá bazan tuyệt đẹp. Cảm xúc tràn đầy và khó diễn tả.
Hành trình từ Đăk Tô – Tân Cảnh đến Bờ Y
Từ Đăk Tô – Tân Cảnh đến Bờ Y, chúng tôi đi qua những địa danh có ý nghĩa lịch sử như Đăk Tô – Tân Cảnh, đồi 42, đồi Charlie (Sac-ly), sân bay dã chiến Bến Héc (hay Plei Kan), sân bay Phượng Hoàng… Những địa điểm này đồng chứng cho những cuộc chiến tranh giành độc lập của dân tộc.
Khi Mỹ đổ quân vào miền Nam, các tiền đồn ở vùng biên giới Việt – Lào được tăng cường, quân sự củng cố nhằm khống chế toàn bộ Bắc Tây Nguyên và ngăn chặn sự hỗ trợ từ miền Bắc vào miền Nam qua con đường chính Hồ Chí Minh. Cứ điểm Charlie, nằm ở độ cao 900m giữa tam giác Sa Thầy – Đăk Tô – Ngọc Hồi, có thể giúp quân địch kiểm soát toàn vùng giáp biên giới Lào – Campuchia.
Tháng 4 năm 1972, trong chiến dịch mùa hè đỏ lửa, cứ điểm Charlie đã bị ta thu hồi khỏi tay địch, mở đường cho trận quyết chiến ở cứ điểm quan trọng Đăk Tô – Tân Cảnh với sự tham gia trực tiếp của xe tăng của ta. Sau trận đấu này, ta đã hoàn toàn giải phóng vùng phía Bắc Kon Tum, mở một hành lang an toàn trên tuyến đường Hồ Chí Minh ở Bắc Tây Nguyên.
Ngày 18/1/2008, tại khu vực Ngã ba Đông Dương, buổi lễ khánh thành cột mốc chung Việt Nam – Lào – Campuchia diễn ra với sự tham gia của các quan chức ngoại giao cấp cao từ ba nước và lãnh đạo ba tỉnh chung biên giới: Kon Tum (Việt Nam), Attapư (Lào) và Ratanakiri (Campuchia).
Nhiều du khách cùng chúng tôi đã lên cột mốc, bao gồm cả trẻ em và người già. Mọi người đều trang nghiêm, đặt tay lên ngực, nhìn vào cột mốc và Quốc huy Việt Nam, rồi nhìn ra vùng đất trời nắng gió, nhìn về quê hương tươi đẹp, dãy núi Ngọc Linh hùng vĩ với niềm tự hào vô tận.
Thôn Đăk Mế – Làng giao thoa ba nước
Thôn Đăk Mế nằm giữa những cánh rừng cao su bạt ngàn, đặc biệt là ngôi nhà Rông nổi bật ở vị trí trung tâm. Lâu đời, người Brâu thường cư trú trên lãnh thổ Đông Nam Lào, Đông Bắc Campuchia và một phần nhỏ ở thôn Đăk Mế. Theo thời gian, người Brâu đã tập trung sống tại Đăk Mế, vì vậy người dân thôn Đăk Mế thường được gọi là “làng 3 nước”.
Tại sân nhà Rông, ông Thao Lợi – trưởng thôn Đăk Mế – vui mừng chia sẻ: “Người Brâu đã thay đổi nhiều từ xưa tới nay! Nhờ sự quan tâm của Nhà nước đối với điện, đường, trường, trạm, người Brâu có một cuộc sống thuận lợi hơn, hiểu biết hơn để làm kinh tế. Nhiều hộ gia đình cũng đã thoát khỏi cảnh nghèo đói.”
Ông Thao La kể lại rằng, mẹ ông là người gốc Campuchia và bố là người Lào. Hai người gặp nhau và kết hôn trong thời chiến tranh. Ông sinh ra và lớn lên ở thôn Đăk Mít (huyện Ta Veaeng Leu, Ratanakiri, Campuchia). Tuy nhiên, chiến tranh và diệt chủng Pôn Pốt đã khiến làng của ông bị chia cắt và phải di cư đến các vùng biên giới 3 nước.
Năm 1975, khi Pôn Pốt hoạt động mạnh ở Campuchia, người Brâu đã phải di tản nhiều nhất. Lúc đó, bộ đội tỉnh Gia Lai – Kon Tum đã tạo điều kiện cho người dân tạm cư, tránh nạn diệt chủng từ Khơ Me Đỏ. Điều này đã tạo cơ hội cho bà con Brâu lập nên làng, khởi sự cuộc sống mới và hình thành thôn Đăk Mế.
Với vận may làm cảnh sát biên phòng, ông Thao La đã được gửi đến Miền Nam Việt Nam và lập gia đình tại các làng. Chủ đề trò chuyện của chúng tôi là về ngôi nhà Rông và tình yêu xa xứ của ông với vợ Việt Nam.
“Nhiều năm qua, tôi vẫn đón Tết cổ truyền của người Việt Nam. Chúng tôi cùng gói bánh chưng, đi chúc Tết, uống rượu ghè và vui chơi với dân làng. Nhưng năm nay đặc biệt hơn khi tôi được công nhận là người Việt Nam. Bây giờ Việt Nam cũng là quê hương thứ 2 của tôi”, ông Thao La chia sẻ với niềm vui tràn đầy.
Kể từ khi chính quyền địa phương tập trung đến thôn Đăk Mế, đã có sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng và hỗ trợ sản xuất nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội. Thôn Đăk Mế hiện nay đã có nhiều thay đổi và tiến bộ, trở nên ngày càng đẹp và khang trang. Thôn chỉ còn 14 hộ nghèo và 6 hộ cận nghèo. Mỗi gia đình ít nhất có 3-5 sào ruộng để trồng lúa nước.
Ngày xưa, bà con thôn Đăk Mế thường ăn Tết vào tháng 12 dương lịch. Nhưng sau khi ổn định cuộc sống tại Việt Nam, bà con đã chuyển sang đón Tết cổ truyền như mọi người khác. Trong những ngày xuân, làng tổ chức nhiều hoạt động dưới nhà Rông để mọi người cùng vui chơi, thăm hỏi và chúc sức khỏe cho nhau. Đồng thời, cầu mong một năm mới tràn đầy may mắn và hạnh phúc, xua tan bệnh tật khỏi buôn làng.
Năm nay là một mùa xuân đặc biệt, khi làng 3 nước đã tìm được một mái ấm mới trên vùng đất này. Những thế hệ người Brâu đang vui mừng chào đón mùa xuân và phát triển, như những bông hoa Pơ Lang “sắc xuân” nở rộ trên ngọn đại ngàn.