Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá về lý thuyết văn học, đồng thời giải đáp câu hỏi “Lý thuyết văn học là gì?” để Quý vị có thêm kiến thức bổ ích. Hãy cùng tìm hiểu!
Lý thuyết văn học là gì?
Lý thuyết văn học là một môn học nghiên cứu về văn học từ khía cạnh lý thuyết tổng quát, nhằm tìm ra những quy luật chung nhất về văn học. Nó bao gồm việc nghiên cứu bản chất của sáng tác văn học, chức năng xã hội và thẩm mỹ của văn học, đồng thời xác định phương pháp lý thuyết và phân tích văn học.
Để giúp Quý vị hiểu rõ hơn về lý thuyết văn học, chúng tôi sẽ chia sẻ thêm thông tin dưới đây.
Tầm quan trọng của lý thuyết văn học
Lý thuyết văn học đóng vai trò quan trọng bởi nó giúp:
Xác định bản chất, các loại và thể của văn chương
Lý thuyết văn học trả lời cho những câu hỏi liên quan đến văn chương: Chỉ ra nguyên tắc hình thành và phát triển của văn chương, mục đích và tác dụng của văn chương,…
Văn chương rất đa dạng. Các tác phẩm không được tạo ra tùy tiện, tùy hứng mà luôn có những nguyên tắc, căn cứ rõ ràng và cụ thể. Chúng có thể được nhóm lại thành các nhóm có cùng thể loại và phương pháp cụ thể.
Làm rõ chức năng thẩm mỹ của văn chương
Bất kỳ hoạt động sáng tạo nào của con người đều có một yếu tố thẩm mỹ. Lý thuyết văn học giúp tạo nên và phát triển giá trị thẩm mỹ trong thế giới và tạo ra những giá trị thẩm mỹ mới cho thế giới.
Nhận diện quy luật phản ánh hiện thực và đặc trưng của quy luật đó
Chức năng này của lý thuyết văn học trả lời cho các câu hỏi như: Văn học và đời sống có quan hệ như thế nào? Đặc trưng đó được thể hiện như thế nào? Văn học phản ánh hiện thực như thế nào?
Xác định phương pháp xây dựng hình tượng và điển hình
Yếu tố hình tượng là một thành công của một tác phẩm văn chương. Nó biểu hiện tính nghệ thuật, phản ánh đời sống hiện thực và tạo nên những nét đặc trưng riêng của tác phẩm.
Xác định phương pháp sáng tác và phân tích tác phẩm
Với vai trò này, lý thuyết văn học giúp định hướng việc phân tích tác phẩm làm gì và dựa trên điều gì để phân tích tác phẩm.
Lý thuyết văn học chỉ ra những nguyên tắc tư tưởng – nghệ thuật tổng quát của mối quan hệ giữa nghệ sĩ và thực tại đời sống trong quá trình xây dựng hình tượng, nội dung và nghệ thuật.
Mối quan hệ giữa lý thuyết văn học và một số ngành nghiên cứu văn học khác
Lý thuyết văn học với Lịch sử văn học
Giữa lý thuyết văn học và lịch sử văn học có mối quan hệ mật thiết. Cả hai đều nghiên cứu về văn chương và tương quan của nó với xã hội. Một bên nghiên cứu về cấu trúc của văn chương, một bên nghiên cứu về quá trình phát triển của văn chương. Tuy nhiên, hai lĩnh vực này không thể tách rời. Nếu không có quá trình phát triển của văn chương, không thể có quy luật và đặc trưng chung của nó. Ngược lại, nếu không nhận ra được những đặc trưng và quy luật chung, không thể hiểu được quá trình phát triển của văn chương.
Lý thuyết văn học với Phê bình văn học
Phê bình văn học và lịch sử văn học tập trung vào các hiện tượng cụ thể, trong khi lý thuyết văn học nghiên cứu những quy luật tổng quát nhất. Phê bình văn học và lịch sử văn học cung cấp nhận định khái quát cho lý thuyết văn học. Ngược lại, lý thuyết văn học được xem là môn triết học cụ thể của văn chương. Nó cung cấp quan điểm, kiến thức cho phê bình văn học. Lý thuyết văn học có vai trò là phương pháp của phê bình văn học và lịch sử văn học.
Lý thuyết văn học và Phương pháp luận nghiên cứu văn học
Nghiên cứu văn học là một khoa học. Không thể có khoa học nếu không có phương pháp. Lý thuyết văn học cung cấp phương pháp để tiếp cận kiến thức về văn chương. Nó mở đường cho các nhà nghiên cứu văn học tiếp cận với khoa học nhanh chóng.
Trong khi lý thuyết văn học, phê bình văn học và lịch sử văn học có phương pháp riêng, phương pháp luận là khoa học của khoa học. Phương pháp luận là cơ sở cho các lĩnh vực này.
Lý thuyết văn học với Mĩ học
Lý thuyết văn học chỉ là một phần của mĩ học – một môn học nghiên cứu về nghệ thuật. Mĩ học là lý thuyết phương pháp của lý thuyết văn học. Nó trang bị cho người nghiên cứu văn chương những kiến thức lý thuyết, tiêu chí thẩm mỹ và định hướng cho lý thuyết văn học.
Việc giải thích hình tượng văn chương là một trong những vấn đề của lý thuyết văn học. Để giải thích điều này, lý thuyết văn học phải tham khảo cách mĩ học giải quyết vấn đề hình tượng nghệ thuật, sau đó dựa vào đó để giải thích hình tượng trong văn chương.
Lý thuyết văn học với Ngôn ngữ học
Ngôn ngữ học nghiên cứu mọi hoạt động ngôn từ của con người để xác định đặc điểm và quy luật của các ngôn ngữ dân tộc. Đối tượng của ngôn ngữ học là ngôn ngữ của dân tộc nói chung. Lý thuyết văn học chỉ đề cập đến ngôn ngữ văn chương, với vai trò là chất liệu xây dựng hình tượng nghệ thuật. Ngoài ra, ngôn ngữ chỉ là một phương diện trong hình thức nghệ thuật đối với lý thuyết văn học.
Đó là một số nội dung liên quan đến lý thuyết văn học. Hy vọng bạn đã tìm thấy những thông tin hữu ích. Nếu có bất kỳ ý kiến hoặc đóng góp nào, xin vui lòng chia sẻ với chúng tôi.