Khám phá Khu Di tích lịch sử Đền Hùng
Khu di tích lịch sử Đền Hùng tọa lạc tại thôn Cổ tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Nằm cách trung tâm thành phố Việt Trì 7km về phía Bắc và cách thủ đô Hà Nội 90km, Khu Di tích lịch sử Đền Hùng được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia đặc biệt. Đây là nơi thờ tự của các Vua Hùng – Tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Vào năm 2012, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Địa chỉ: Xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Điện thoại: 0210.3860.026
Khám phá Quần thể Khu di tích Di tích lịch sử Đền Hùng
Quần thể Khu di tích Di tích lịch sử Đền Hùng bao gồm nhiều công trình kiến trúc văn hóa và tín ngưỡng đáng chú ý:
Khu vực núi Nghĩa Lĩnh
– Đền Hạ
– Chùa Thiên Quang
– Đền Trung
– Đền Thượng
– Cột đá thề
– Lăng Hùng Vương
– Đền Giếng
Khu vực núi Vặn
– Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Khu vực núi Sim
– Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân
Khu vực đồi Công Quán và Bảo tàng Hùng Vương
Đền Hạ
Đền Trung
Đền Thượng
Lăng Vua Hùng
Đền Giếng
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân
Bảo tàng Hùng Vương
Khám phá câu chuyện huyền thoại của Đền Hùng
Đền Hạ
Tương truyền rằng tại Đền Hạ, mẹ Âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, sau đó mở ra trăm người con trai. Sau khi các con lớn lên, cha Lạc Long Quân dẫn theo 50 con về biển lấn biển, mở rộng lãnh thổ. Trong khi đó, mẹ Âu Cơ cùng 49 con lên núi, khai hoang đất, trồng cây, chăn nuôi và xây dựng cuộc sống. Con trưởng ở lại làm Vua, dựng nên Nhà nước Văn Lang, đến tận 18 đời được gọi là Hùng Vương.
Đền Hạ được xây dựng vào thời Hậu Lê (thế kỷ XVII – XVIII). Trong thời kỳ nhà Nguyễn vào thế kỷ XX (năm 1997), Đền Hạ đã được trùng tu và tôn tạo. Năm 2010, UBND thành phố Hà Nội tiến hành tu bổ và tạo dựng Đền Hạ như ngày nay.
Đền Hạ được xây dựng để thờ các thần Núi, 18 đời Vua Hùng và 2 bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng thứ 18.
Đền Trung
Đền Trung, có tên chữ là Hùng Vương Tổ Miếu, được xây dựng vào thời Trần (thế kỷ XIII). Dưới thời Nguyễn (thế kỷ XIX), Đền Trung được xây dựng lại với kiến trúc ba gian, quay về hướng Nam. Vào tháng 9 năm 2009, Đền Trung đã được tu bổ và tôn tạo với kiến trúc đền kiểu chữ nhị (=), bao gồm tiền tế và hậu cung.
Đền Trung thờ các thần Núi, 18 đời Vua Hùng và 2 bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng thứ 18. Theo truyền thuyết, đây là nơi các Vua Hùng và các tướng lĩnh Lạc du ngoạn, ngắm cảnh và họp bàn việc nước. Trong thời kỳ của Hùng Vương thứ 6, đã tổ chức cuộc thi để tìm người có đức hiền, tài năng để phục vụ đất nước.
Đến Đền Hùng, bạn sẽ được nghe câu chuyện về Lang Liêu – người con út đã nghĩ ra cách làm bánh chưng vuông (tượng trưng cho đất) và bánh giầy tròn (tượng trưng cho trời). Bánh chưng có nhân hành, thịt mỡ, đỗ xanh tượng trưng cho sự sinh tồn của vạn vật, và được gói bằng lá dong xanh tượng trưng cho tình yêu thương của cộng đồng. Bánh của Lang Liêu ngon và ý hay, nên ông đã được truyền ngôi trở thành Hùng Vương thứ 7 (còn được gọi là Hùng Chiêu Vương).
Đền Thượng
Đền Thượng có tên chữ là “Kính Thiên Lĩnh Điện” (nghĩa là Điện thờ trời trên núi Nghĩa Lĩnh). Tương truyền, đây là nơi Vua Hùng và các tướng lĩnh Lạc làm lễ cúng tế trời đất để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi và thịnh vượng.
Vào thế kỷ XV, đền được xây dựng để thờ Thần núi, 18 đời Vua Hùng và hai bà công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa. Qua nhiều lần tu bổ và tôn tạo trong thời gian, Đền Thượng đã trở nên lộng lẫy hơn. Vào năm 2007, đền được đại tu và mở rộng, xây dựng thêm một số công trình phụ trợ và khu vườn cảnh quan để tạo không gian thoáng đãng và rộng lớn cho người dân về thăm và tri ân công đức của Tiên tổ.
Mỗi năm, vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 âm lịch, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu trên cả nước tổ chức nghi lễ dâng hương và tri ân công đức Tổ tiên tại Đền Thượng, cầu nguyện cho sự phát triển của đất nước và hạnh phúc bền vững cho mọi gia đình.
Lăng Hùng Vương
Tượng truyền rằng Lăng Hùng Vương là mộ của Vua Hùng thứ 6.
Lăng Hùng Vương được đặt ở đầu đội sơn và chân đạp thủy, với mặt chính hướng về Đông – Nam. Trong thời kỳ nhà Nguyễn, lăng mộ đã trải qua nhiều lần tu sửa và tôn tạo. Năm 2009, lăng mộ Hùng Vương đã được tu bổ và tạo dựng không gian rộng lớn và trang trọng hơn.
Đền Giếng
Tượng truyền rằng Đền Giếng là nơi hai bà công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa – con gái Vua Hùng thứ 18 thường đến để soi gương và chải tóc ngay tại Giếng Ngọc khi đi qua khu vực này trong các cuộc hành hương cùng cha. Để tỏ lòng biết ơn đối với hai bà đã giúp dân trị thủy và khai hoang đất, nhân dân đã xây dựng đền để thờ phụng muôn đời.
Đền Giếng được xây dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX) với kiến trúc chữ Đinh, quay về hướng Đông – Nam, bao gồm 2 tòa: Tiền tế và Hậu cung. Trong hậu cung của đền, trước ban thờ của hai bà công chúa vẫn còn giếng ngọc, nước trong mát quanh năm. Năm 2010, đền được tu bổ và tạo dựng lại với kiến trúc như ngày nay.
Tại Khu vực Đền Giếng, ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở về Đền Hùng, thắp hương và chọn Đền Giếng làm nơi gặp gỡ và trò chuyện với cán bộ Sư đoàn 308 – Đại đoàn quân Tiên Phong để giao nhiệm vụ tiếp quản Thủ đô Hà Nội. Bác Hồ đã khuyến khích: “Các vua Hùng đã có công dựng nước, chúng ta phải cùng nhau bảo vệ và giữ gìn đất nước.”
Đền Giếng đã trải qua nhiều lần tu sửa và tôn tạo vào các năm 1922, 1925 và 1999. Năm 2010, đền được đại tu, tôn tạo và mở rộng thêm kiến trúc như hiện nay.
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ được xây dựng trên đỉnh núi Vặn (tên chữ là Ốc Sơn), thuộc thôn Cổ Tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đền được khởi công xây dựng vào tháng 8/2001 và hoàn thành vào tháng 1/2005. Đường lên đến đền có 553 bậc đá.
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ có kiến trúc chữ Đinh, bao gồm hai tòa: Đại bái và Hậu cung. Kiến trúc đền tạo dựng theo phong cách kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Các họa tiết trang trí mô phỏng theo hoa văn trên trống đồng Đông Sơn, như hình ảnh người giã gạo, chim lạc và mái đầu đao cong vút giống cánh chim Lạc.
Theo truyền thuyết, sau khi Âu Cơ kết duyên cùng Lạc Long Quân ở động Lăng Sương (nay thuộc xã Trung Nghĩa, huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ), bà mang thai trong 3 năm, 3 tháng và 10 ngày trước khi trở về núi Hùng (khu vực đền Hạ, núi Nghĩa Lĩnh ngày nay) và sinh ra một bọc trăm trứng. Từ đó, con cháu của bà đã mang tên gọi “Đồng bào” (đồng nghĩa với cùng một bọc). Khi các con lớn, Lạc Long Quân dẫn 50 con xuôi về biển mở rộng lãnh thổ, trong khi Âu Cơ dẫn 49 con lên núi khai khẩn đất hoang, trồng cây, chăn nuôi và xây dựng cuộc sống. Để tưởng nhớ công lao của người mẹ huyền thoại và trân trọng sự thiêng liêng của cả dân tộc, con cháu đã xây dựng Đền Tổ Mẫu Âu Cơ để thờ cúng muôn đời.
Hàng năm, vào ngày “Tiên giáng” mùng 7 tháng Giêng và ngày “Tiên thăng” 25 tháng Chạp, con cháu khắp mọi miền đất nước trở về nguồn cội, dâng hương tri ân công lao của Tổ Mẫu Âu Cơ.
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân
Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân nằm trong quần thể Khu di tích lịch sử Đền Hùng, được xây dựng trên núi Sim, xã Chu Hóa, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đền được khởi công xây dựng vào tháng 3/2007 và hoàn thành vào tháng 3/2009.
Đền thờ có kiến trúc chữ Đinh (J) và hướng về Tây Nam, gồm 3 tòa: Tiền tế, Đại bái và Hậu cung. Hậu cung là nơi đặt tượng cha Lạc Long Quân ngồi trên ngai, tượng trưng cho vẻ đẹp và sức mạnh. Tượng đúc bằng đồng, nặng 1,5 tấn, cao 1m98. Hai bên là tượng Lạc hầu và Lạc tướng đứng chầu.
Hàng năm, vào mùng 6/3 âm lịch, là ngày giỗ của cha Lạc Long Quân, con cháu khắp mọi miền đất nước quay về nguồn gốc, tổ chức lễ hội để tri ân công lao của các bậc tiền bối đã dựng nước và giữ nước, đồng thời tham gia lễ hội Đền Hùng mùng 10 tháng 3.
Bảo tàng Hùng Vương
Bảo tàng Hùng Vương được khởi công xây dựng năm 1987 và khánh thành vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 năm Quý Dậu – 1993. Năm 2017, Bảo tàng Hùng Vương đã được cải tạo và điều chỉnh trưng bày.
Bảo tàng Hùng Vương là nơi bảo quản và trưng bày nhiều tài liệu và hiện vật quý giá. Trong đó, có hàng nghìn hiện vật được khai quật tại các di chỉ thuộc các giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun và Đông Sơn. Những hiện vật này là những bằng chứng quan trọng để nghiên cứu và hiểu về thời đại Hùng Vương, thời kỳ khai sáng của dân tộc Việt Nam.
Các hiện vật gốc và tài liệu khoa học phụ trợ được trưng bày theo các chủ đề sau:
- Phòng 1: “Đất nước và con người thời nguyên thủy”
- Phòng 2: “Thời kỳ dựng nước”
- Phòng 3: “Sự nghiệp dựng nước Văn Lang của các Vua Hùng”
- Phòng 4: “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”
- Phòng 5: “Chủ tịch Hồ Chí Minh với Đền Hùng”