Bệnh quai bị là gì?
Quai bị là một loại bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị (Mumps virus) gây ra. Virus này thường lây lan qua ho, hắt hơi hay tiếp xúc với nước bọt từ người nhiễm virus sang người khác. Bệnh quai bị có thể lan truyền nhanh trong cộng đồng và gây ra những biến chứng lâu dài cho sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe sinh sản của nam giới.
Bệnh quai bị là một căn bệnh phổ biến trên toàn thế giới và phân bố rộng rãi, đặc biệt là ở những khu vực đông dân cư và có khí hậu mát hoặc lạnh. Ở Việt Nam, bệnh quai bị cũng là một căn bệnh phổ biến và phân bố khắp cả nước. Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 10-40 trường hợp trên 100.000 dân, tập trung nhiều ở các tỉnh miền Bắc và Tây Nguyên. Tuy tỷ lệ tử vong do nhiễm quai bị thấp, nhưng không ít trường hợp có biến chứng nặng như viêm não, viêm màng não hoặc viêm nhiều tuyến.
Nguyên nhân gây bệnh quai bị
Bệnh quai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus gây nên. Virus quai bị lây truyền qua đường hô hấp, ăn uống và giọt bắn khi người bị nhiễm virus ho, hắt hơi, giao tiếp. Virus cũng có thể lây qua đường phân và nước tiểu. Virus quai bị có thể tồn tại trong nước tiểu của người bệnh từ 2-3 tuần.
Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết bệnh quai bị
Bệnh quai bị có các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào tình trạng bệnh. Một số người gần như không có triệu chứng, trong khi các triệu chứng thường gặp bao gồm sốt, đau mỏi người, đau cơ, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn và sưng đau tuyến nước bọt, má, cổ hoặc hàm. Một số bệnh nhân cũng có sưng các hạch khác hư tinh hoàn.
Bệnh quai bị có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt ở người lớn. Tuy nhiên, hiện chưa có thuốc đặc trị cho căn bệnh này.
Biến chứng thường gặp của bệnh quai bị
Bệnh quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề. Ở nam giới, một trong những biến chứng thường gặp là viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn. Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn có thể dẫn đến teo tinh hoàn và vô sinh. Ở nữ giới, một trong những biến chứng là viêm buồng trứng, đặc biệt ở trong giai đoạn mang thai, có thể gây sảy thai hoặc dị dạng thai nhi.
Ngoài ra, bệnh quai bị còn có thể gây ra các biến chứng khác như nhồi máu phổi, viêm tụy, tổn thương thần kinh, viêm cơ tim, viêm phổi, viêm thanh phế quản, xuất huyết giảm tiểu cầu…
Chẩn đoán, xét nghiệm bệnh quai bị
Chẩn đoán bệnh quai bị thường dựa vào triệu chứng lâm sàng. Trong một số trường hợp, cần thực hiện một số xét nghiệm phân biệt. Tuy nhiên, việc xét nghiệm thường ít khi được sử dụng trong chẩn đoán bệnh quai bị, vì bệnh có những dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Xét nghiệm thường được sử dụng trong những trường hợp cực kỳ cần thiết hoặc nghiên cứu.
Phương pháp điều trị bệnh quai bị
Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh quai bị. Điều trị chủ yếu là điều trị các triệu chứng kết hợp chăm sóc người bệnh và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Người bệnh cần đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán phân biệt bệnh. Nếu có triệu chứng sốt hay đau vùng mang tai, người bệnh có thể sử dụng các thuốc giảm đau và hạ sốt. Cần uống đủ nước và các chất điện giải để bù nước cho cơ thể. Việc chườm mát vùng tuyến nước bọt có thể giảm bớt sưng đau. Nên ăn thức ăn dễ tiêu, dễ nuốt như cháo hoặc súp và hạn chế ăn đồ cứng, nhiều gia vị cay nóng hoặc chua.
Ngoài ra, cần hạn chế vận động mạnh, nghỉ ngơi thoải mái và tránh tiếp xúc với người xung quanh để hạn chế lây nhiễm. Đối với nam giới, cần theo dõi chặt chẽ các biến chứng viêm tinh hoàn. Nếu có biến chứng, cần đến bệnh viện để được xử trí kịp thời.
Chăm sóc người bệnh quai bị
Người bệnh quai bị cần được chăm sóc kỹ để tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Nên đến các trung tâm y tế để thăm khám và theo dõi tình trạng sức khỏe. Cần nghỉ ngơi, nằm khi có sốt cao và có thể chườm ấm vùng tuyến nước bọt bị sưng để giảm đau. Nếu có sốt cao, cần lau mát để hạ sốt. Cần chăm sóc răng miệng và tắm rửa sạch sẽ hàng ngày. Nên ăn thức ăn lỏng, tránh đồ ăn quá nóng, cay, chua nhiều gia vị. Tránh tiếp xúc với người bệnh và tuân thủ các biện pháp vệ sinh cá nhân.
Phòng ngừa bệnh quai bị
Phòng ngừa là phương án tối ưu nhất để bảo vệ sức khoẻ khỏi bệnh quai bị. Cần nâng cao ý thức về vệ sinh môi trường sống và các biện pháp vệ sinh cá nhân. Khi có người nhiễm bệnh, cần cách ly và điều trị tại nhà hoặc cơ sở y tế. Nên thực hiện các biện pháp như rửa tay thường xuyên, giặt quần áo và vệ sinh cá nhân đúng cách. Cần đến ngay cơ sở y tế khi nghi ngờ mắc bệnh và đặc biệt khi có biến chứng không được chần chừ mà đến ngay bệnh viện để được xử trí kịp thời.
Vaccine là phương pháp dự phòng chủ động hiệu quả nhất đối với bệnh quai bị. Vaccine quai bị có thể được sử dụng từ 12 tháng tuổi. Bên cạnh đó, cần thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường và nhận biết các dấu hiệu bệnh để phát hiện sớm và ngăn chặn bùng phát các cụm dịch.
Theo bác sĩ Triệu Vỹ, bệnh quai bị có thể gây tổn thương cho các tế bào sinh tinh và dẫn đến vô sinh. Đối với những trường hợp có tổn thương và xơ hóa ống sinh tinh kéo dài, có thể xem xét can thiệp bằng phẫu thuật trích tinh trùng từ mào tinh hoặc tinh hoàn để sử dụng trong các phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
LADEC là một trung tâm hỗ trợ sinh sản hàng đầu tại Việt Nam, với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm và các phương pháp điều trị hiện đại. Tại LADEC, chúng tôi cam kết mang lại sự hỗ trợ và giúp bạn vượt qua khó khăn về sinh sản. Đến với LADEC, bạn sẽ được chăm sóc tận tâm và tận hưởng cuộc sống hạnh phúc cùng gia đình.