Việc thu mua doanh nghiệp là một hình thức phổ biến trong thời đại hiện nay. Người đầu tư thường thích tiếp quản một doanh nghiệp hơn là xây dựng lại từ đầu. Thuật ngữ Acquisition được sử dụng để chỉ hình thức này. Vậy, Acquisition là gì và tầm quan trọng của nó? Hãy cùng LADEC tìm hiểu ngay dưới đây.
Acquisition là gì?
Acquisition là quá trình một doanh nghiệp mua một phần hoặc toàn bộ tài sản của một doanh nghiệp khác để chi phối, kiểm soát toàn bộ hoặc chỉ một ngành nghề của doanh nghiệp đó.
Một cách đơn giản, Acquisition là sự thâu tóm một phần hoặc toàn bộ tài sản của một công ty khác và đạt được quyền kiểm soát công ty mà mình đã mua.
Định nghĩa tiếng Anh của Acquisition:
Mergers and acquisitions (M&A) are transactions in which the ownership of companies, other business organizations, or their operating units are transferred or consolidated with other entities. As an aspect of strategic management, M&A can allow enterprises to grow or downsize, and change the nature of their business or competitive position. Source: Wikipedia
Ảnh hưởng của Acquisition đối với nền kinh tế thị trường
Thu mua doanh nghiệp có nhiều lợi ích và tác động lớn đến sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Dưới đây là một số ảnh hưởng quan trọng:
Loại bỏ các doanh nghiệp yếu kém
Trên thị trường kinh doanh hiện nay có rất nhiều công ty hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này dẫn đến tình trạng bão hòa và khó khăn trong việc tìm kiếm những doanh nghiệp uy tín trong cùng một lĩnh vực.
Quá trình thu mua doanh nghiệp sẽ giúp loại bỏ các doanh nghiệp yếu kém, những doanh nghiệp hoạt động lâu nhưng không mang lại lợi nhuận. Đồng thời, việc thu mua cũng giúp tăng phát triển thương hiệu của các tổ chức mua.
Thúc đẩy sự cạnh tranh
Khi có quá nhiều công ty cùng kinh doanh một sản phẩm, điều này khiến nền kinh tế bị ảnh hưởng không nhỏ. Quá trình thu mua doanh nghiệp sẽ thúc đẩy sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, từ đó mạnh mẽ hơn và thúc đẩy phát triển ngành nghề.
Giảm thiểu chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm
Quá trình thu mua và thâu tóm doanh nghiệp giúp giảm thiểu chi phí đáng kể. Bạn không cần đầu tư quá nhiều tiền vào một lĩnh vực không mang lại lợi nhuận ổn định. Đồng thời, hoạt động này còn giúp nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ và đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng.
Giúp nền kinh tế phát triển
Quá trình thu mua công ty và thâu tóm doanh nghiệp đó không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn giúp giảm thiểu sự nhiễu thương trên thị trường.
Các hình thức thu mua doanh nghiệp hiện nay
Hiện nay, có hai hình thức thu mua doanh nghiệp phổ biến tại thị trường Việt Nam:
Mua lại cổ phần
Mua lại cổ phần là quá trình mua lại cổ phần của một doanh nghiệp khác bằng cổ phiếu, tiền mặt hoặc chứng khoán. Quá trình này thực hiện khi doanh nghiệp mua đưa ra lời đề nghị mua và gửi đến các cổ đông của doanh nghiệp bị mua mà không thông qua ban lãnh đạo của doanh nghiệp bị mua.
Nếu các cổ đông không chấp nhận lời đề nghị này, họ sẽ không bán cổ phần của mình. Hình thức này gọi là sáp nhập công ty khi công ty mua hết 100% cổ phần của công ty bị mua.
Mua lại tài sản
Đây là quá trình mua trực tiếp các tài sản của doanh nghiệp bị mua mà không thông qua các cổ đông của doanh nghiệp bị mua. Công ty bán tài sản sau khi nhận được tiền sẽ chấm dứt mọi hoạt động và kết thúc.
Tuy nhiên, hình thức này phức tạp hơn vì liên quan đến các thủ tục pháp lý khi chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản. Điều này khiến chi phí mua lại tài sản cao hơn so với mua lại bằng cổ phiếu.
Một số kiểu mua lại doanh nghiệp trên thị trường
Thị trường thu mua doanh nghiệp hiện có 4 kiểu mua lại phổ biến: mua lại thân thiện, mua lại thù địch, thâu tóm và mua lại ngược. Chi tiết như sau:
Mua lại thân thiện (Friendly Takeover)
Hình thức thu mua được coi là thân thiện nếu nhận được sự đồng thuận từ toàn bộ hội đồng quản trị của công ty bị mua. Bên mua thường gửi đề nghị đến hội đồng quản trị của công ty bị mua để báo cáo cho từng cổ đông.
Nếu hội đồng quản trị chấp nhận đề nghị và thấy rằng nó mang lại lợi nhuận cho cổ đông, họ sẽ thuyết phục cổ đông chấp nhận và hình thành kiểu giao dịch thân thiện.
Mua lại thù địch (Hostile Takeover)
Không giống với mua lại thân thiện, hình thức này được thực hiện mà không có sự đồng ý của công ty bị mua. Quá trình mua lại thù địch xảy ra khi hội đồng quản trị của công ty bị mua từ chối đề nghị. Tuy nhiên, bên mua vẫn kiên trì thực hiện giao dịch hoặc tuyên bố tiến hành mua.
Bên mua sẽ thực hiện một số hành động như nào? Nếu đội ngũ chấp nhận, bên mua sẽ công khai đưa ra lời mời mua với mức giá cao hơn thị trường. Nếu không thành công, bên mua có thể tham gia vào cuộc đua tranh để thay đổi quyết định của hội đồng quản trị bằng cách thuyết phục các cổ đông lớn.
Một cách khác là mua đủ số lượng cổ phiếu công ty bị mua được niêm yết trên thị trường mà không được công bố công khai.
Thâu tóm ngược (Reverse Takeover)
Thâu tóm ngược là một dạng chuyển đổi trong kinh doanh. Khi công ty chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện để niêm yết, nó tiến hành mua lại một công ty đã niêm yết bằng cách đổi tên cổ phiếu niêm yết. Đôi khi được gọi là việc sở hữu một công ty bằng cách mua cổ phiếu của công ty đó.
Lý do một công ty bị thâu tóm chấp nhận quá trình này là vì hoạt động kinh doanh của họ không hiệu quả và muốn tìm một đối tác chiến lược mới. Đối với công ty mua, họ có thể tìm cách tránh chi phí niêm yết gồm luật sư, tư vấn pháp lý, công ty chứng khoán, kế toán viên… hoặc muốn rút ngắn thời gian chờ đợi niêm yết và giảm bớt những phiền toái liên quan đến quản lý.
Mua lại kiểu Backflip (Backflip Takeover)
Đây là một dạng mua lại mà công ty mua sau đó trở thành công ty con của công ty bị mua. Hình thức này xảy ra khi một công ty lớn hơn, nhưng ít được biết đến, mua lại một công ty danh tiếng hơn nhưng đang gặp khó khăn về tài chính.
Quy trình thu mua doanh nghiệp
Quy trình thu mua doanh nghiệp có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích, quy mô, mục tiêu và lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp. Dưới đây là một số bước cơ bản mà các doanh nghiệp thường thực hiện khi thâu tóm doanh nghiệp khác.
Bước 1: Xác định mục tiêu
Trước khi bắt đầu bất kỳ việc gì, việc quan trọng là xác định mục tiêu và động lực. Khi có ý định thu mua doanh nghiệp, hãy xem xét mục tiêu và xem nó có hữu ích cho bạn không. Mục tiêu phát triển và tăng trưởng kinh doanh sẽ thay đổi theo từng lĩnh vực, nhưng các lợi thế chiến lược của việc mua lại doanh nghiệp cần được cân nhắc.
Bước 2: Xây dựng kế hoạch
Mục đích của việc xây dựng kế hoạch là xác định những gì bạn cần phải làm, xu hướng ngành kinh doanh, phương pháp tìm kiếm và đánh giá doanh nghiệp bị thu mua. Các chỉ tiêu về lịch trình thực hiện và ngân sách giao dịch, số vốn cần huy động, dự báo chi phí thu mua và các vấn đề khác liên quan.
Kế hoạch thu mua là công cụ quan trọng để thương thảo hiệu quả về sự phát triển doanh nghiệp và giá trị cổ phần của người bán khi người bán vẫn giữ một phần trong công ty.
Bước 3: Tập hợp đội ngũ
Hãy xây dựng đội ngũ hỗ trợ để chuẩn bị và thực hiện quy trình thu mua. Nhóm này bao gồm các thành viên trong công ty và các chuyên gia thuê từ bên ngoài. Các chuyên gia tư vấn bao gồm kế toán, luật sư, chuyên gia định giá, chuyên gia đầu tư ngân hàng và có thể cần đến chuyên gia bảo hiểm.
Để thu mua thành công, mọi thành viên cần phải liên kết chặt chẽ với nhau trong từng hành động và suy nghĩ thống nhất để đạt hiệu quả cao. Trưởng nhóm sẽ phân công công việc cho từng người.
Trong một số trường hợp, người bán doanh nghiệp thường thuê các ngân hàng đầu tư có người mua tiềm năng. Điều này giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí khi tìm kiếm doanh nghiệp bị thu mua bằng cách sử dụng dịch vụ ngân hàng đầu tư.
Bước 4: Tìm kiếm doanh nghiệp thu mua
Bạn có thể tìm kiếm doanh nghiệp thu mua phù hợp với mục tiêu của bạn. Hãy kiên nhẫn vì không phải trong thời gian ngắn bạn sẽ tìm được doanh nghiệp phù hợp với tiêu chí của mình. Đồng thời, hãy thực hiện các hoạt động sau:
- Tìm kiếm thông tin từ các ngân hàng đầu tư hoặc môi giới.
- Kiểm tra các nguồn tin có liên quan đến các doanh nghiệp.
- Nhận diện các nguồn thông tin khác để hỗ trợ cung cấp thông tin về các doanh nghiệp tiềm năng.
- Sử dụng các trang web rao bán doanh nghiệp trên thị trường.
Bước 5: Tiếp cận doanh nghiệp
Khi tìm được doanh nghiệp mục tiêu, hãy tìm hiểu lý do doanh nghiệp được rao bán và các đối thủ cạnh tranh gần đây của doanh nghiệp đó. Có thể bạn sẽ yêu cầu ký vào một bản thỏa thuận bảo mật thông tin khi trao đổi với doanh nghiệp.
Những việc bạn cần làm là:
- Tiến hành điều tra cơ bản, xây dựng nội dung cuộc họp, phương tiện di chuyển, phục trang, thời gian…
- Chuẩn bị các câu hỏi và chuẩn bị trước các câu trả lời.
- Đánh giá tình hình kinh doanh sau cuộc họp.
- Xác định xem còn đối tác nào quan tâm đến việc thu mua doanh nghiệp không.
Bước 6: Thực hiện rà soát và đánh giá doanh nghiệp
Quá trình rà soát sẽ tuân theo tình trạng pháp lý, hoạt động, chiến lược kinh doanh và tình hình tài chính. Mục đích của việc này là xem xét và đưa ra cảnh báo, rủi ro tiềm ẩn hoặc hiện tại.
Rà soát tài chính là việc đặt ra những câu hỏi để kiểm tra tình trạng tài chính nội bộ của doanh nghiệp bị thu mua như báo cáo tài chính, chi phí, nợ phải thu, nợ cần trả, nguồn doanh thu chính…
Bước 7: Lựa chọn hình thức thu mua
Có nhiều cách thu mua doanh nghiệp và bạn cần chọn hình thức phù hợp với mục tiêu của mình. Hai hình thức phổ biến nhất là mua tài sản và mua cổ phần.
Bước 8: Chuẩn bị nguồn tài chính
Để thực hiện quá trình thu mua doanh nghiệp, bạn cần chuẩn bị nguồn tài chính cần thiết. Nếu không có đủ vốn, bạn có thể vay từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng, nguồn tài trợ từ người bán, tìm đối tác, thế chấp tài sản hoặc từ người thân, bạn bè…
Bước 9: Ký hợp đồng và hoàn tất giao dịch
Khi hoàn thành các bước trên, bạn tiến hành ký hợp đồng với bên bán dựa trên chi phí và điều khoản. Luật sư sẽ tư vấn và biên soạn hợp đồng. Khi đó, giao dịch đã hoàn tất.
Một số thuật ngữ liên quan đến Acquisition
Acquisition Cost là gì?
“Acquisition cost” trong Tiếng Việt được hiểu là chi phí toàn bộ để mua một tài sản. Các chi phí này bao gồm phí vận chuyển, thuế bán hàng và phí hải quan, cũng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, lắp đặt và thử nghiệm. Khi mua tài sản, chi phí mua lại có thể bao gồm phí khảo sát, đóng phí và trả các khoản nợ.
Customer Acquisition là gì?
“Customer acquisition” trong Tiếng Việt có nghĩa là thu hút khách hàng. Đây là quá trình thu hút, tiếp thị và kêu gọi người mua các sản phẩm từ doanh nghiệp nhằm đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
Kết luận:
Với những chia sẻ trên, bạn đã hiểu thêm về Acquisition là gì và các bước cơ bản trong quá trình thu mua doanh nghiệp. Mong rằng bài viết này hữu ích và giúp bạn có cái nhìn khách quan hơn về thị trường doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Hãy ghé thăm trang web LADEC để biết thêm thông tin.